Wednesday, September 30, 2015

In The News (131)

कर नतिर्न मधेसी मोर्चाको आह्‍वान
भन्सारमा नाकाबन्दी गरिरहेको संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चाले आगामी दिनमा मधेसबाट सरकारलाई कुनै प्रकारका राजस्व नतिर्ने आन्दोलनको कार्यक्रम ल्याएको छ । गौरमा आज बसेको मोर्चा बैठकले आन्दोलनलाई अझ निर्णायक बनाउन असहयोग आन्दोलनको कार्यक्रम ल्याएको हो । .... मोर्चाले भोलि-बिहीबार) अपरान्ह १ बजे पूर्व पश्चिम हुलाकी राजमार्गमा मानव साङलो निर्माणका लागि घर घरबाट साथ दिन मधेसी जनतालाई आह्वान समेत गरेको छ । मोर्चाले हिन्दी भाषाका टेेलिभिजनहरुलाई बन्द गरिएकोमा आपत्ति जनाएको छ ।....... सरकारी वार्ता टोलीसँग अनौपचारिक छलफलका लागी तमलोपा अध्यक्ष महन्थ ठाकुरलाई जिम्मा दिएको मौखीक जानकारी दिइएपनि पनि मोर्चाले आधिकारीक निर्णय भने गरेको छैन् ।


थरुहट राजमार्ग केन्द्रित आन्दोलनमा
यसरी खुलाइँदैछ चीन नाका (फोटो फिचर)



ओलीको सत्तारोहणका सकस
कसले रोक्न चाहन्छ अोलीलाई ?
संसद अधिवेशन बस्न दुई दिन बाँकी छँदा सम्म १६ बूँदे सहमतिमा हस्ताक्षर गर्ने दलका शीर्ष नेतृत्वले खण्डन नगरेकाले त्यस्तो भद्र सहमति भएको पुष्टी हुन्छ । ...... तर,

सत्ता र शक्तिका लागि लिखित सम्झौताहरु नै कार्यन्वयन नभएका विगतका पृष्ठभूमिमा यसपटक अनौपचारिक सहमति कार्यन्वयनमा आउला ?

या भद्र सहमति अनुसार नै ओली प्रधानमन्त्री बन्लान् ? यसको जवाफ खोज्न कांग्रेसभित्रको आन्तरिक शक्ति सघर्ष बुझ्न आवश्यक छ । ...... बाहिर नआए पनि कांग्रेस सहजै एमालेलाई नेतृत्व दिने पक्षमा देखिन्न । कोइरालाको बहिगर्मनसँगै कांग्रेसभित्र बरिष्ठ नेता शेरबहादुर देउवा र उपसभापति रामचन्द्र पौडेलको आकांक्षा सतहमा आउने देखिन्छ ।

अनौपचारिक छलफल र भेटघाटमा देउवाले राष्ट्रिय र अन्र्तराष्ट्रिय परिस्थिती आफ्नो अनुकुल रहेको बताएर नेतृत्वका लागि आफ्नो चाहना प्रकट गरिसकेका छन् । त्यसैगरी पौडेलले पनि आफ्नो लबिङ थालेका छन् ।

...... १६ बूँदे सहमतिदेखि नै असन्तुष्ट बन्दै संविधान जारीपछि नाकाबन्दीको हदसम्म उत्रिएको भारतीय संस्थापन पक्ष प्रमुख दलहरुबीच भएको ‘भद्र सहमति’लाई कार्यन्वयन हुन नदिन जोडतोडले लागेको नेताहरु बताउँछन् । भारतीय पक्षको दृष्टिकोणबाट भन्दा तल्लो तहसम्म सांगठनिक पकड कायम रहेको एमालेलाई त्यसमा पनि ओली जस्तो खरो र चतुर नेतालाई सरकारको नेतृत्व दिन नहुने मत कांग्रेसभित्र प्रवल बन्दै गएको छ । ...... अब बन्ने सरकारले नै संसदीय निर्वाचन गर्न सक्ने भएकाले ओलीलाई सरकारको नेतृत्व दिँदा राज्य संयन्त्रमा प्रभाव पार्न सक्ने भन्दै कांग्रेस बढी नै तर्सिएको देखिन्छ । भारतले गरेको अघोषित नाकाबन्दीले बढेको भारत विरोधी जनमत र तराई–मधेशमा जारी आन्दोलनका कारण तत्काल ओलीविरुद्धको गतिविधि नदेखिए जस्तो भए पनि प्रधानमन्त्री चयन गर्ने बेलासम्म कांग्रेसले नेतृत्वको दावी अघि सार्ने एक कांग्रेस पदाधिकारीले बताए । देउवाले आफूनिकट केन्द्रीय सदस्यहरुलाई सोमबार आफ्नै निवासमा बोलाएर यसको छनक दिइसकेका छन् भने पौडेलले कोइरालालाई फकाउन थालेका छन् । .....

केही दिनअघि प्रधानमन्त्री कोइरालाले आन्तरिक छलफलमा देउवा र पौडेल दुवैलाई १६ बूँदे सहमतिमा ओलीलाई प्रधानमन्त्री मान्ने सहमति नभएको जानकारी गराएका थिए । अन्य बिषयमा मत बाझिए पनि एमालेको नेतृत्वमा सरकार बनाउँदा सांगठनिक रुपमा कांग्रेस कमजोर हुने तीनै नेताको आँकलन छ । ओलीलाई प्रधानमन्त्री दिनुको अर्थ कांग्रेस आउने संसदीय निर्वाचनमा दोस्रो स्थानमा खुम्चिनु हो भन्ने बुझाई यी तीनै नेताको मष्तिकमा परेको बताइन्छ । ओलीलाई प्रधानमन्त्री दिने सहमति नभएको भन्ने कोइरालाको जानकारीबाट देउवा र पौडेल दुवै हैशिएका छन् ।

...... दुवै प्रधानमन्त्री आकांक्षीका रुपमा अघि बढ्दा पार्टीमा विवाद देखिन सक्ने भएकाले कोइरालाले संसदीय दलको नेताको निर्वाचन गराउने संकेत गरेका छन् । दलको नेतालाई प्रधानमन्त्री सघाउने मनसाय कोइरालाले व्यक्त गरेका छन् । ..... दुवै दलबाट नेतृत्वको लागि दावी भएमा एमाओवादी निर्णायक पोजिसनमा आउने देखिन्छ । एमाओवादीको समर्थन जतातिर ढल्किन्छ त्यसैको नेतृत्वमा सरकार बन्ने प्रवल सम्भावना देखिन्छ । .... यद्यपि एमाओवादीको समर्थनले मात्रै कांग्रेस र एमालेको नेतृत्वमा सरकार बनाउन आवश्यक संख्या पुग्दैन । त्यसका लागि राप्रपा नेपाल, मधेश केन्द्रित दलसहितका साना दललाई ल्याउनुपर्ने हुन्छ । तर, दुई ठुला दल कांग्रेस र एमाले मध्ये एकलाई सहमतिमा ल्याउन एमाओवादीको भूमिका महत्वपुर्ण हुनसक्ने देखिन्छ । एमाओवादी एमालेकै नेतृत्वमा जान चाहे कांग्रेसलाई पनि एमाले नेतृत्वलाई स्वीकार गरेर जानुपर्ने नैतिक दबाव खडा हुन सक्छ । यदि एमाओवादी एमालेभन्दा कांग्रेसतिर ढल्केमा एमाले प्रतिपक्षमा बस्ने अवस्थामा पुग्न सक्छ । कांग्रेस या एमाले कसको नेतृत्वमा सरकार बन्ला भन्ने बिषय अबको केही दिनमा मधेश केन्द्रित दलहरुसँगको वार्ता र छलफलले कस्तो रुप लिन्छ त्यसमा धेरै निर्भर रहने देखिन्छ ।


दाहाल भन्छन्, ‘दोहोरो तनाबमा छु’
‘मैले बोले बिग्रन्छ, अहिले धेरै बोल्दिन’


‘एकातिर नाकाबन्दीले जनता आक्रान्त छन् भने म ३० वर्ष सँगै काम गरेका एकजना मित्रले पार्टी त्याग्नुभयो । .... उनले बाबुराम भट्टराईको नाम नलिई उनको बहिर्गमनले चोट परेको आशयमात्रै व्यक्त गरे । ..... दाहालले भारतको नाकाबन्दीपछि मुलुकमा निम्तिएको संकट निवारणका लागि बुधबार पनि बिहान ५ बजेदेखि नै कुटनीतिक/राजनीतिक भेटघाट गरेको जानकारी दिए । ...... ७० वर्षदेखि रोकिएको संविधान निर्माण गरेर ऐतिहासिक चरण पास गरे पनि अर्को संकटको चरणमा मुलुक प्रवेश गरेको उनले बताए ।


नाकाबन्दीले सीमाक्षेत्रको जनजीवन प्रभावित (फोटो)
‘अब त सहज होला भनेको झन् कडाई शुरु भयो’, स्थानीय भन्सार एजेन्ट रोसन अग्रवाल गुनासो पोख्छन्,

‘सम्पूर्ण व्यापार चौपट्ट भइसक्यो ।’

...... ‘मेची पुल तरेर पानीट्यांकी बजार पुग्न कम्तिमा एक घण्टा लाग्न थालेको छ’, स्थानीय डिल्ली अधिकारीले समस्या सुनाए, ‘हामीजस्ता सर्वसाधारणलाई नराम्रो असर परेको छ ।’ ..... नाकाबन्दीले पूर्वको व्यस्त मेची भन्सार सुनसान छ ।

मेची भन्सारका सूचना अधिकृत दिपेन्द्र झाले भने, ‘पहिला काम गर्न भ्याइनभ्याइ थियो अहिले फुर्सदैफुर्सद छ ।’



प्राथमिकतामा केरुङ नाका
तातोपानी–खासा नाका खोल्न केही समय लाग्ने भए पनि केरुङ नाका चाँडै खुल्ने आश्वासन पाएको राजदूत मास्केले बताए । ‘केरुङको नेपालपट्टि खासै समस्या छैन, तर तिब्बतपट्टि पहिरोले सडक बिगारेकाले तिब्बत सरकारले अहिले बाटो निर्माणमा व्यस्त रहेको जानकारी हामीलाई दिएको छ,’ उनले भने । ..... चीनले ल्हासाबाट सिगात्से पुगेको रेलमार्गलाई पनि भविष्यमा केरुङ पुर्‍याउने लक्ष्य राखेको छ । उसले लार्चामा भन्दा अत्याधुनिक सुक्खा बन्दरगाह पनि केरुङमा बनाउने घोषणा गरिसकेको छ । ..... तिब्बतको मुख्य अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार नेपालसँग हुने गर्छ । गत वर्ष सन् २०१४ मा तिब्बतले एक अर्ब ९८ करोड तीन लाख अमेरिकी डलर बराबरको कारोबार गरेको थियो ।


भारतले नेपालगञ्ज नाकाबाट पठायो कुहिएको तरकारी
२ ट्यांकर हवाई इन्धन पनि भित्रियो
निषेधाज्ञा र दङ्गाग्रस्त क्षेत्र हटाइयो
जिल्ला प्रशासन कार्यालय पर्साले सदरमुकाम वीरगन्जमा लगाउँदै आएको निषेधाज्ञा र दङ्गाग्रस्त क्षेत्र घोषणा हटाएको छ ।


मधेस आन्दोलन किन ?
परिवर्तनका आधारभूत मुद्दाहरू संघीयता, समानुपातिक प्रतिनिधित्व, धर्मनिरपेक्षता लगायतका विषयलाई नयाँ संविधानमा बन्ध्याकरण गरिएको छ । .... संविधानसभा जनताबाट निर्वाचित सार्वभौम निकाय हो, यसमा कुनै विवाद छैन । तर संविधानसभा आधारहीन एवं दिशाविहीन निरपेक्ष सार्वभौम हो कि निश्चित मूल्य—मान्यतामा आधारित संवैधानिक दिशानिर्देशमा चल्ने सापेक्षित सार्वभौम निकाय हो ? स्पष्ट हुन जरुरी छ । .....

अन्तरिम संविधान हिजोका ऐतिहासिक जनयुद्ध, जनआन्दोलन र मधेस आन्दोलनहरूको पृष्ठभूमि एवं बृहत सहमतिको आधारमा निर्माण भएको हो । जसले संविधानसभाबाट के कस्तो निर्णय लिनुपर्छ भन्ने स्पष्ट व्यवस्था गरेको छ ।

..... नेपालमा संविधानसभाको गठन निसर्त भएको होइन, नेपाली जनताको लामो त्याग, संघर्ष एवं बलिदानीको बलमा जनयुद्ध, जनआन्दोलन र मधेस आन्दोलनबाट प्राप्त उपलब्धिहरूलाई संस्थागत गर्न गठन भएको हो । अर्थात संविधानसभा निश्चित उद्देश्य प्राप्तिका लागि ससर्त गठन भएको हो । तर विडम्बना संविधानसभा परिवर्तनका मुद्दाहरूलाई संस्थागत गर्ने आफ्नो मुख्य उद्देश्यबाट विमुख भएको छ । परिवर्तनका आधारभूत मुद्दाहरू संघीयता, समानुपातिक प्रतिनिधित्व, धर्मनिरपेक्षता लगायतका विषयलाई नयाँ संविधानमा बन्ध्याकरण गरिएको छ । मानौं संविधानसभालाई विगतको सहमति सम्झौताप्रति कुनै जवाफदेहिता छैन, अन्तरिम संविधानले गरेको दिशानिर्देश मान्न पनि बाध्य छैन । अर्थात हिजोको परिवर्तनका मुद्दा मान्ने वा नमान्ने विषय संविधानसभा सदस्यहरूको निगाहमा टिकेको छ । जो सही होइन । वास्तविकता यो हो कि संविधानसभा विगतका आन्दोलनहरू, सहमतिहरू, प्रतिबद्धता एवं अन्तरिम संविधानबाट बाँंधिएको छ । र त्यसबाट कुनै पनि हालतमा विमुख हुन वा उम्कन पाउँदैन । तर विडम्बना आज संविधानसभा स्वतन्त्र र सार्वभौम हो भन्ने नाममा ऐतिहासिक दायित्व बिर्सने काम भएको छ । ..... ‘संघीयता’ शब्द रूपमा स्वीकारिए पनि सारमा संघीयताको आत्मा नै मार्नेगरी सामान्य प्रशासनिक शक्ति विकेन्द्रित गर्ने ढाँचामा संघीय प्रदेश निर्माण भएको छ । त्यसमा पनि राज्यको आधा अंगमात्र संघीय स्वरूपमा लगिएको साथै राज्यशक्तिको बाँडफाँड पनि हिजोको सहमति एवं संघीय मान्यता विपरीत सूचीकृत गरिएको छ । अर्थात राज्यको न्यायप्रणाली सम्बन्धमा विगत संविधानसभामा भएको सहमति उल्टाउंँदै न्यायालयको संघीय स्वरूपलाई पुन: एकात्मक र केन्द्रीकृत गरिएको छ । त्यस्तै प्रदेश चलाउने आर्थिक स्रोतको रूपमा रहेका राजस्व प्रणाली करिब—करिब केन्द्रीकृत नै छ । साथै सुरक्षा प्रणाली पनि केन्द्रीकृत नै रहेको छ । यसरी राज्य पुन:संरचनाको मुद्दा उल्ट्याइएको छ । ....... आज नयाँ संविधानमा तोडमरोड मात्र गरिएको छैन । कतिपय निकाय र तहमा अस्वीकार्य नै गरिएको सन्दर्भलाई सामान्य मान्न सकिन्न । मन्त्रिपरिषद, न्यायालय, संवैधानिक निकाय एवं आयोग, संस्थानजस्ता राज्यको महत्त्वपूर्ण निकायमा समानुपातिक प्रतिनिधित्वको विषय, सुरक्षा निकायमा आन्तरिक बढुवाको रूपमा हुने नियुक्तिमा समानुपातिक प्रतिनिधित्व स्थापित भइनसकेको सन्दर्भमा सुल्ट्याउनुको सट्टा करिब एक दशकदेखि व्यवहारमा ल्याइसकेका समानुपातिक प्रतिनिधित्वलाई अहिले पछाडि धकेल्ने काम भएको छ । त्यसलाई वैधानिक भन्न सकिन्न । ...... जनसंख्याको आधारमा निर्वाचन क्षेत्र निर्धारण । हिजो एक ढंगले सहमति गरी अन्तरिम संविधानमा सम्बोधन भइसकेको विषय नयाँ मागअनुरूप अगाडि बढाउनुको सट्टा पहिलेभन्दा पनि पछाडि धकेल्ने कार्य भएको छ । जबकि संविधानको प्रावधानमा सार्वभौमसत्ता जनतामा निहित रहेको कुरा हामी सबै सर्वसम्मत छौं भन्ने निर्वाचन क्षेत्र निर्धारणमा भूगोल वा जिल्ला कहाँबाट र कसरी आउँछ ? यदि प्रत्येक जिल्ला सम्बोधन गर्नैपर्ने कसैलाई लाग्छ भने प्रत्येक प्रदेशको जनसंख्याको आधारमा निर्वाचन क्षेत्रका संख्या बाँडेर सो प्रदेशको सापेक्षतामा मापदण्ड बनाएर वितरण गर्न सकिन्छ । .....

पहाडमा भइरहेको आन्दोलनलाई चाहिँ तुरुन्त सम्बोधन गरियो, तर तराई–मधेसको आन्दोलनलाई सम्बोधनको सट्टा दमन गर्ने नीति लिइयो । .... बिना कारण तराई–मधेसमा सेना परिचालन, दङ्गाग्रस्त क्षेत्र घोषणा, कफ्र्यु एवं निषेधित क्षेत्र घोषणाजस्ता कार्यलाई तीव्र बनाइयो ।

मधेसले समानता भन्दा एक इंच कम लिँदैन

  1. हिन्दी भाषा पहिलो प्राथमिकता हो। पहाड़ को संपर्क भाषा नेपाली। मधेसको संपर्क भाषा हिंदी। दुबैले देश भरि समान प्रयोग पाउनु पर्छ। होइन भने पहाड़ को नेपाली मधेस झर्न पाउने तर मधेसको नेपाली पहाड़ गएर काम गर्न नपाउने जस्तो छ। मधेसी लाई पनि पर्यटन र जलबिद्युत मा पस्नु छ। 
  2. नागरिकता। एउटा पनि मधेसी अनागरिक अथवा दोस्रो दर्जा को नागरिक भएर बस्दैन। अंगीकृत ले राष्ट्रपति र प्रधान मंत्री पाऊँछ। ४३ लाख अनागरिक ले नागरिकता पाऊँछ, प्रदेश सरकार ले वितरण गर्छ। सन  १९५८ सम्म ०% मधेसी नागरिक, अहिले ६०%, अब १००% हुनुपर्छ। Statelessness is a human rights violation and a crime. 
  3. सीमांकन। झापा देखि नारायणी नदी मधेस। उता कंचनपुर सम्म थरुहट। नामांकन। यो एक नंबर दुई नंबर हुँदैन। 
  4. प्रतिनिधि सभा र राज्य सभा मा मधेस ले जनसंख्या समानुपातिक प्रतिनिधित्व लिनेछ। 
  5. शक्ति बाँडफाँड। अहिले केंद्र मा रहेको १००% बजेट एक तिहाई केन्द्रमा, बाँकी एक तिहाई प्रदेश हरुमा जनसंख्या समानुपातिक, र बाँकी एक तिहाई स्थानीय स्तर मा जनसंख्या समानुपातिक। १० मेगावाट माथिका जलबिद्युत परियोजना केंद्र सरकार अंतर्गत रहनेछ, होइन भने हामी पुर्व पश्चिम राजमार्ग लाई टोल रोड बनाइदिन्छौं।   

लोकतंत्र, मानव अधिकार, गणतंत्र, संघीयता, समावेशीता
पाँच पाण्डव: लोकतंत्र, मानव अधिकार, गणतंत्र, संघीयता, समावेशीता

Hrithik Roshan Riots Redux?



Indian Film Star Sparks Riots in Nepal
Protesters angry about alleged anti-Nepal comments by South Asia’s latest movie heartthrob rushed the streets of Nepal’s capital today, setting tires and trees ablaze and virtually shutting down the city...... A day after earlier rioting left four people dead, public transportation was halted in Katmandu, and only police, firefighters and ambulances were allowed out on the smoke-filled streets to put out the tire and tree fires..... The rioting here began a day earlier, when a rumor swept through southern Nepalese towns that Indian film star Hrithik Roshan had told an interviewer that he hated Nepal and its people...... Indian businesses were vandalized, and windows at The State Bank of India were smashed....... Schools, businesses and offices were closed as the demonstrators, many university students, spilled out into the streets setting fires. There were no reported injuries...... Roshan has vehemently denied making such comments, and the only television network that has carried an extensive interview with the hugely popular star backed him up. Nevertheless, the unrest spread. ..... No serious incidents were reported but an Indian Airlines flight from Katmandu to the north Indian city of Varanasi was cancelled because the crew had difficulty reaching Katmandu airport as a result of street disturbances .... Communication Minister Jaya Prakash Gupta said the government had asked movie theaters across Nepal to stop screening Roshan films to prevent further attacks. ...... Cable operators also cut Indian television channels, fearing violence..... Roshan shot to fame last year with the release of his first film, Kaho Na Pyaar Hai ..... He denied today ever making any comments against Nepal and claimed competitors are trying to ruin his reputation. .....

“I can name all the interviews I have given. All the tapes are there for anyone to see anytime,” Roshan told STAR NEWS television channel in India. “I have never spoken against Nepal or the Nepalese people, whom I love.”

..... He said he believed members of the criminal underworld may have been responsible for stirring the trouble...... India’s movie industry has been rattled by the arrest this month of a movie producer alleged to have links with the underworld..... About 180 people were injured in Tuesday’s rioting, including 30 police officers who tried to stop a crowd of 5,000 protesters from tearing down a movie theater where Roshan’s latest film, Mission Kashmir, was being shown....... Police initially fired into the air, but when the crowd began to pelt them with stones, they fired into the crowd. Among the dead was a 12-year-old girl who was hit by a stray bullet as she sat in her room reading ...... None of the demonstrators in Katmandu today said they knew anyone who had actually seen the supposed remarks Roshan made..... “We are protesting since the statement hurt the sentiments of the Nepalese and our pride,” said demonstrator Ramesh Shreshta, who conceded he had not seen the alleged interview.

He and others shrugged off Roshan’s denials, shouting “Down with Hrithik, down with Indian elements!”

..... Indian film stars are typically popular in Nepal, where most theaters show Hindi-language movies. However, there are simmering anti-India sentiments in Nepal, where many feel the regional power has a superior attitude toward its landlocked Himalayan neighbor, which is dependent on the larger country for many of its economic needs.
Protest Against Indian Actor Hrithik Shocked the Government: Lead to kill four and 180 injured
30 policemen are also injured ..... On the following day of the Government's announcement to form special court to punish oppositions (including in the name of Maoist) coming as the intention of government to handle the judiciary under its own administration. With the motives of mobilisation of "Royal Nepalese Army" against the people who don't agree the state, The fascist regime ordered to kill the innocent people and to create state police terror among the masses. ...... An Indian actor's interview with Star plus TV channel on 14th of Dec. expressed the motives against Nepal and Nepalis by saying Nepal is his unlike country and the Nepalese are the most unlikely people in the world on the response of the question: which country and people you hated in the world? This made angry his Nepalese fan at first and later every where the youths, students and common people also became towards the step of banning Indian films in which he has a role. The protesters tears the posters of Hrithik filmed, they burned the video and audio cassettes where he is. Demanded to band his films in Nepal and asked the government for apologies through the official channel. ....... During these activities there were dozens of demonstrations in capital city and in other districts like Chitwan, Morang, Sunsari, Jhapa, Ilam, Parbat, Pokhara, Nepalgunj, Butwal Banepa, Bhairahawa, Birgunj, Dhading, Gaighat, Gulariya, Hetauda, Lamjung, Nuwakot, Syangja etc. In Kathmandu where students and thousands normal citizens participated in protest demonstration which handed over the protest letter in Indian Embassy. When the rally was returning from the Embassy police ambushed the thousands of protesters in Lainchaur and baton charged, and used 250 cells of tear gas, and hundreds of round bullets fired. The another police intervention was in Chabahil in front of Gopikrishna theater where the protesters were burning the posters, the police fired and used hundreds of cells of tear gas. Despite the police control the demonstrations were continue until night and following by morning again. ........

5 student organisations (Akhils) have demanded to punish immediately the responsible

and demanded the resignation of home and deputy prime minister Ramchandra Paudel who are responsible to kill a young woman on the eve of human rights international day in Chitwan......

Ministry of Information and Communications has instructed all cinema halls throughout the country to not screen the Indian films featuring Indian artist Hrithik Roshan.

...... Even all major local cable TV operators have stopped transmitting Indian TV channels...... "We weren't forced by any parties to stop the transmissions...We did it on our own will," said Nir Shah of Shangri-la TV Channel, one of the leading TV operators in the capital. "We only protest the comment made by Hrithik Roshan" according to Kantipur......

Nepal Motion Picture Association and Film Artist Association of Nepal (FAAN) has condemned the "derogatory" comments

made by the Indian actor Hrithik Roshan against the sentiments of Nepal. FAAN has also requested to not screen any movies of the actor until he apologizes on the TV channel where the interview was aired, as well as to all the movie halls of Nepal. ...... Gopi Krishna Movies Pvt. Ltd, in a press release issued here today, says that they will "never screen" any movies of Hrithik Roshan. They have also expressed support towards the protesting students....... The protests are continues today 27th of December also in different part of the capital city and other parts of the country.......

Tommarrow, 28th of December is called for valley shutdown from 5 left student organisations including the ANNISU (Revolutionary).

The Paradox of the Nepali Mindset:Hate India, Love India
“Hrithik Roshan insulted Nepal. We should avenge that insult. Burn his posters on the streets, tear up his postcards. Torch his film and the movie hall where it is being screened.” .....

“You ask for proof that Hrithik actually said it? The people on the streets do not need proof!”

..... “Hrithik is India. India is our big brother. Big brother imperialist! Respect our sovereignty! Go home big brother India!” .......

“Anti-India means anybody looking Indian must not be spared. Is this the house of Mr so-and-so?”

...... “It was not supposed to happen in Nepal. We are a peaceful people. Riots—especially those that target a specific group—were only supposed to happen elsewhere in South Asia, not in Nepal.” ..... the damage done to the national psyche after the Kathmandu riots of 26-27 December. ..... during those two days, the actual theatre of disturbance was confined to small pockets within Kathmandu town only. Patan and Bhaktapur, the other two cities of the Valley, remained calm. Even within Kathmandu, the demonstrations were restricted to the downtown areas of New Road, Ratna Park, Jamal, Thamel, Banes-war and Kalimati, without spillover to other localities. There were tyre-burnings in some locations along the Ring Road. The whole Valley was not burning. ..... In downtown Kathmandu (around New Road and Indrachowk), shops belonging to Nepalis of all ethnic and caste origins were attacked. Private property—irrespective of ownership demography—was destroyed. In some other places, however, there was selective targeting of shops owned by Indians as well as people of Tarai origin. Stone-throwers destroyed shop-fronts and wrecked signboards.......

Indians and ‘Indian-looking’ Nepalis became targets of violence

...... but it was equally also an anti-Nepali riot and anti-property riot. .... but very soon it became an anti-government protest. Apart from those affiliated to the various party-led student organisations, both the Maoists and royalists were out on the streets in force. The Maoists were looking for newer ways to disrupt life in Kathmandu after their student wing had successfully forced all schools to close for a week in early December. The royalists who want the king to re-assume active power (so that they may get back to their authoritarian functions, under cover of the crown), for their part, have been using every opportunity to make the multi-party democratic establishment look more inefficient than it really is. ......

This was also an occasion for the small left parties to demonstrate evidence of their existence through street action. In retrospect, it is clear that the momentum of the riots was carried by these small left parties plus the pro-Maoist and pro-palace forces.

Hrithik Roshan may have provided the spark. Anti-Indianism stoked the fire. And together they provided the excuse this time around. Next time it could be something else entirely.......

No matter how we read the events of late December 2000, we cannot deny a strain of anti-India sentiments in Nepali society.

The broad contours of the history of this sentiment are well known, but its deeper manifestations deserve closer scrutiny. It may surprise some, but the ‘anti-India’ sentiment does not have a permanent place even in the hearts of those who have shouted slogans against India on the streets or participated in supposedly ‘anti-India’ protests.

It is more than likely that many of those who tore Hrithik Roshan’s posters on the streets went home and listened to Hindi songs over commercial FM radio

or watched a Hindi movie on video (the satellite feed of Hindi movies through cable operators had been yanked by the time they had reached home). ........

The Nepali anti-India sentiment is a deeply ambiguous one, and nowhere is this more true than among the leaders of the Nepali left. After all, they learned their Marx, Lenin, Stalin and Mao, by and large, from Hindi translations of the original German, Russian and Chinese. And I would suppose that comrades Prachanda and Baburam acquire the guns and bullets for their Maoist platoons from the small arms racket in India.

...... the same “anti-Indian” Nepali consumes Indian products profusely, travels in India on pilgrimage or pleasure as if it were his own backyard, and leaders in particular have no compunction in seeking help from the Indian embassy in getting sons and daughters admitted to Indian colleges and universities. This paradox of the Nepali mindset, hating and loving India at the same time ....... The need to portray themselves as opponents of Indian interests in Nepal is paramount for the political survival of small left parties, particularly when they do not hold the deciding balance in government coalitions. Take for example the case of

Bamdev Gautam, present leader of the Communist Party of Nepal-Marxist-Leninist (CPN-ML), members of whose student wing led the riots in Kathmandu, and who upbraided a BBC interviewer on air for daring to enquire if he had proof of Roshan’s reported anti-Nepal statement.

Today, out of power and somewhat remote from it given his separation from the rump CPN-UML, Gautam tries hard to portray himself as anti-Indian. However, he did not have the diligence to vote against the overwhelmingly pro-India Mahakali Treaty signed some years ago. As someone who was himself some time a worker in India, Gautam may have tried to understand the kind of backlash anti-Indianism within Nepal can have vis-à-vis the hundreds of thousands of Nepali labourers in India. But then, personal opportunism and lack of principles and contemplation are the hallmarks of the Nepali politician today. ........ The spatial distribution of the ‘anti-India’ sentiment within Nepal also deserves attention. This xenophobic attitude perhaps exists strongest in the large pahadi (hill) population that migrated to the Nepal Tarai since the eradication of malaria, and which lives in close proximity to the madhesi plains-people and the Indians close by across the border ....... in the wake of the events of late December, it would seem that the hub of

this hateful sentiment is within Kathmandu Valley itself

. ....... The anti-madhesi sensibility of the original inhabitants of Kathmandu Valley was built up over history by rulers with a need to point at an enemy without. This inherited sensibility found occasion to grow in the ‘anti-India’ intellectual discourse of the Nepali left and of the proponents of the Panchayat regime (the nationalist vocabulary of these two strains are almost identical). It is because of this coming together of historical animosity on the one hand with the modern-day dogma of the Panchayat and the left on the other, that

an ‘anti-India’ protest can transform so very easily into an “anti-madhesi” one.

Although no one seems to quite know the dynamics of this slippage, this was how

a protest against Hrithik Roshan quickly snowballed into a targeting of Nepalis of Tarai origin

. ........ While the average Nepali is predisposed to ‘love’ India for the myriad of cultural and social links he has south of the border, his ‘hate’ is, besides the source already mentioned, stoked by the way in which the Indian state and establishment have targeted Nepal for various ills that are mostly India-specific. Take for example, the social currency given to the fiction that the Pakistani Inter Services Intelligence is encouraged by the Nepali state itself to do mischief in the neighbouring Indian heartland. Indian media managers and scholars in centres engaged in research of neighbouring countries show a remarkable willingness to accept the position of the Indian state on this matter. No wonder, the point of view of these gatekeepers transfers so easily to the population in general, and the Indian state’s version of “anti-Indianism” in Nepal becomes the public’s belief. ........ For long, Nepalis have told themselves that they are a peaceful people. Orientalist visions of the ever-smiling Nepali contributes to the durability of this self-image. But just as the nationalist psyche can entertain both fascination and revulsion against India, so too can a ‘peaceful’ people reach deep into their dark inner-selves to find violent ways to settle scores. Long before the Maoists began to demonstrate this trait, it had been expressed on the streets of Kathmandu as part of the People’s Movement of 1990. In the immediate aftermath of the democratic restoration, some people who were deemed spies of the old regime were held captive by a “pro-democracy” group. They were killed in public over a period of hours, and their bodies were taken around the city in a macabre celebration of “people power”. Even as this happened, in broad daylight, Kathmandu residents by the thousands chose to watch and not intervene......... If Kathmandu‘s residents were capable of such violence in 1990, we have become even more violent due to the particular history of the intervening decade. Anyone who cared to notice that the rioters in Kathmandu were overwhelmingly young and male .....

High levels of unemployment amongst semi-educated youth, easy circulation of pessimism in college campuses, and the macho ways in which personal and societal problems are solved in the universe of Nepali and Hindi films, have given birth to a highly violent masculine imagination among this segment of the population.

...... The rioters in Kathmandu were living that imagination.

Ghetto violence of the urban underclass in the US is sometimes explained as emanating from “having nothing to lose”. The situation of Nepal’s semi-educated, unemployed young males is not very different, and within Kathmandu there is also added the conspicuous consumption, within close proximity, of the suddenly-rich classes.

The events of late December 2000 prove that Nepalis, too, are also a violent lot, and any further exploration of the Hrithik Riots will have to begin with that acknowledgment.
ISI, not Mumbai mafia, had a role in anit-Hrithik riots in Nepal
When the riots first broke out, there were suggestions that the Dawood Ibrahim gang, which was upset with the superstar for declining to act in a film which it had proposed to produce on a benami basis, had instigated the violence. Many observers here poohpoohed this theory, saying that it grossly exaggerated the clout of the underworld. ...... Nepal, whose contribution to Hindi filmdom's revenue is marginal .... This is not to deny the presence of Mumbai's underworld here.

Kathmandu is an important transit point in the international drug trade. Gangsters who want to go to Pakistan from Mumbai, Delhi and other cities often use the Kathmandu-Karachi corridor. Many Mumbai gangsters are known to have Nepalese passports.

Last year, the underworld provided logistical support to the Pakistani hijackers of an Indian Airlines flight which had taken off from Kathmandu. But to attribute the anti-Hrithik riots to Mumbai's underworld is to overestimate its capacity to create mischief here ....... the anti-Hrithik agitation was converted by vested interests, including Pakistan's Inter-Services Intelligence (ISI), into an anti-Indian campaign. Later, the anti-Indian movement was hijacked by the nine-party alliance of Leftists and dissidents within the ruling Nepali Congress (NC) and transformed into a movement against the government of Prime Minister Girija Prasad Koirala.

When we received the news in mid-December about a few students protesting against Hrithik in Narayangarh, about 150 km from Kathmandu, we found it to be so silly that we decided to spike it, a journalist of The Kathmandu Post said........ But over a period of two weeks, the controversy was systematically fanned into a violent anti-India campaign

by the ISI and other agencies which have a substantial presence here. Later, the Leftist alliance and dissidents within the NC got into the act. ..... the nine-party alliance, many of whose members have pro-China leanings, are trying to precipitate a crisis .... Last year, Mr Koirala had pulled down the government of K.P Bhattarai on the issue of failing law and order. Now, the dissidents led by former prime minister Sher Bahadur Deuba are giving the ageing Mr Koirala a taste of his own medicine.
Riots not about Hrithik's alleged slur: Father
"isn't about" the bollywood star at all and "there's more to this than meets the eye," his father, rakesh roshan, said thursday. "nothing can be said about who started all this until we go to the root of the problem. i'm told a journalist in nepal saw tapes of hrithik's films being burnt and that's how the story started. but i don't know anything for sure," rakesh roshan said. "it's very very sad and senseless," he said of the violence in kathmandu that has claimed two lives and injured scores. "if as they say hrithik has said these things in an interview, then please show us the tape. nobody has seen the interview," he said. he said that he had first heard about the kathmandu riots on tuesday when he was about to depart for the temple town of tirupati in andhra pradesh.

"i woke up hrithik and asked him if he had ever said anything about nepal. he denied ever having said anything like that. by the time i reached tirupati there were unbelievable stories of riots and deaths in kathmandu," he said.

"the question - which country and people do you hate the most - (that is alleged to have been put to hrithik which he is said to have answered) is completely insane. who would be stupid enough to ask such a question? so where's the question of hrithik speaking against nepal?" rakesh roshan asked. he thought it might be a good idea to send a delegation from the mumbai film industry to nepal to smooth frayed nerves. "if hrithik had even made a mention of nepal in any of his interviews i'd think there's a basis for these stories. but he hasn't even mentioned nepal anywhere," he said
Anti-India wave sweeps across Nepal
A wave of anti-India sentiment of unprecedented proportions sweeping Nepal reflects pent-up animosity over a perceived Indian "big brother" role in the region, analysts here say ..... A violent unrest, in which at least four people have been killed, has been triggered by hostile statements attributed to popular Indian film actor Hrithik Roshan.......Hrithik, 26, and Star satellite television have both denied the screen star ever said he "hated Nepal and the Nepalese people" in an interview two weeks ago....... But leftist students, ignoring the denials, continued to protest and have called for a ban on the actor's films, threatening to "bury Hrithik alive" if he set foot in Nepal.........The continuing unrest and agitation against India that has gripped Nepal

has terrified Indian residents who have seen their vehicles, shops and businesses destroyed.

........ Previously, when there was tension between Nepal and India, the local population had vented its anger "in a small way, but this time, the Indians and their property have been repeatedly attacked and damaged," an analyst here noted......... Some political observers in Kathmandu see the agitation as

a reflection of pent-up anti-India feeling.

...... "Being a bigger and a powerful nation, India always tried to act as a big brother," political analyst Hari Shrestha said......

"Hrithik's statement was the last straw which triggered the anti-India move,"

Nepali language daily, the City Times Evening said Thursday.......

"India has been blaming Nepal for all the misdeeds that happen over here against it," the daily said, alluding to the hijacking of an Indian Airlines aircraft a year ago

and allegations in New Delhi that Pakistani spies received help in Kathmandu in harming Indian interests. .......The president of the Nepal-Britain Chamber of Commerce and Industry, Rajendra Khetan, said:

"The protestors who attacked the properties of Indian businessmen and their firms and shops were not large in number but the riot police did nothing to protect the Indians." The mobs even damaged social service centres which provide medical aid and food to Nepalese and foreigners, including Indians, he said.

...... "There is no logic why such social service centres have to be smashed," Khetan said.....

A leading Nepali businessman of Indian origin Banwari Lal Mittal said: "Indian businessmen's participation in Nepal's economy through trade and industry is very important. "If the Indians living here or those of Indian descent are attacked, it could gravely affect Nepal's economy, apart from weakening Nepal's democracy," he said.

...... The Ruling Nepali Congress party's youth leader, Mathabar Singh, Basnyet said: "Foreign elements are the main force behind the current anti-India movement in Nepal. Whenever we have political agitations here, there is always the influence of foreign elements," he said....... Basnyet was echoing

Prime Minister Girija Prasad Koirala's remark to his Indian counterpart Atal Behari Vajpayee Thursday that the unrest was part of a "conspiracy."

...... A communique from the Indian premier's office quoted Koirala as telling Vajpayee: "These incidents appeared to be a part of a conspiracy aimed at harming the traditionally close bonds of friendship between the two neighbours. We have set up a commission to inquire into its origins and find out if it has any external dimensions.".... A Nepal government statement Thursday said: "It doesn't suit the prestige of a country to create social disorder and disturbances over some unproved and repeatedly denied statement made by an individual."
Anti-Hrithik stir in Nepal assumes political undertones
The dissident faction in the ruling Nepali Congress on Thursday evening filed a no-confidence notice with the parliamentary party against Prime Minister G P Koirala. ..... Sherbahadur Deuba, the central figure among anti-Koirala groups in the ruling party, has filed the no-confidence notice, which carries the signature of 56 members of parliament. This figure is one short of the 57 needed for a majority. ..... Deuba has for long been backed by 48 MPs against Koirala, but the present law and order problem has given a boost to his anti-Koirala activities. In the past two days, he managed to garner eight more MPs. .... fall of the Koirala government is a distinct possibility, as Deuba seems close to garnering the requisite numbers (in the party) against the prime minister. "Once that happens, Koirala might split the party and seek the support of the opposition communists to stake claim to form the government," they said. ...... The anti-Hrithik protests, which have rocked the country since December 23, have severe political undertones to it ..... the present anarchy started in Chitwan district and Virratnagar township. ....

The protests were initiated by Parivartan Nepal, an organisation run by Mohan Niraula, a pro-monarchy theatre personality who was arrested by the police on Wednesday.

..... Niraula has in the past made public statements of the like that he is even ready to shoot Koirala to save Nepal. He is an ardent supporter of the royalty. He has been leading the demonstrations against the Bollywood heartthrob in Kathmandu too. .....

The main victim of the unrest has been the rich Marwari community besides others of Indian descent..... Among the worst hit is Gandhian and leading Marwari businessman Sharklal Kedia. Kedia's house has been attacked and his family members are under constant threat

India asks Nepal to protect Indians

''It is a clear case of disinformation spread by vested interests. The events were orchestrated and not spontaneous.''

...... the interview given by the star to former actress and TV presenter Simi Garewal on the STAR Plus channel on December 14 was available on the web sites indiafm.com and hrithikroshan.com/articles/simigare2.htm .... Hrithik in the interview. Hrithik said he loved Nepal and had tremendous respect for its people ....

Hrithik said he was baffled by the whole controversy.

Nepal bans Hrithik films, seeks apology
The Nepal government has asked Bollywood heartthrob Hrithik Roshan to apologise for his reported remarks about Nepal and its citizens...... The Hindu kingdom's demand for a public apology from the actor came a day after the government banned all Hrithik films in Nepal..... Nepal's Information Minister Jay Prakash Gupta told an Indian newspaper on Tuesday that Hrithik should offer a public apology. "We demand an apology from him," he said. ..... The Nepal government has banned his films because "he has hurt the sentiments of the Nepalese people," Gupta said..... Officials at the Nepal embassy in New Delhi, however, said there has been no official communication demanding an apology from the film star.....

Hrithik reportedly told an Indian channel that Nepal and its people are "the place and people" he dislikes the most.

... The superstar Tuesday said that he never made such a remark...... Indian authorities in Delhi and Kathmandu are worried as Indian films and channels are very popular in Nepal, which has a tiny film industry and no satellite channels. .... Indian films are a major hit in the country, while most popular channels in Nepal are all Indian.

Since Tuesday, cable operators have blocked off Indian channels.

..... Incidentally, the anti-India violent protests in Nepal come exactly

a year after a similar sentiment swept across the country in the wake of the Indian authorities accusing a Nepali trader of being a hijacker of IC 814.

Normality returns to riot-torn Kathmandu

The Nepalese Capital was mostly calm today after Left wing students called off a fifth day of protests at an alleged slur by film star Hrithik Roshan out of respect for the King's birthday.

..... the

offices of the Nepal Sadbhavana Party were set on fire

and a few vehicles belonging to Indian businessmen in Kathmandu were damaged this morning ..... Today was a national holiday in the Himalayan kingdom to mark the 56Th birthday of King Birendra. Calm fell for the first time in more than 72 hours .... violence has continued despite the denials .... The Indian Airlines today operated flights in all the three sectors to Nepal, where normality returned after three days of rioting and general strikes..... the Delhi-Kathmandu flight left with 88 passengers and returned with as many as 202 passengers. Similarly, the Calcutta-Kathmandu flight carried 50 passengers and returned with 248 passengers. In the Varanasi-Kathmandu sector, the outbound flight carried 81 passengers. It returned with 134 passengers.
Communist strike paralyses Nepal

The residence of Sushil Koirala, the National Congress general secretary, was damaged by a pipe bomb thrown from a motorcyle. The compound wall was blown down and part of the ground floor destroyed.

.... Mr Koirala said it was an attempt to silence him for "speaking out against Maoists and violence". The Maoists are in their fifth year of an insurrection against the government. The other bombs exploded at the homes of the education minister and the former home minister. .... Last week there were three days of riots in Kathmandu and other cities over remarks allegedly made by the Indian film star Hrithik Roshan. .....

A coalition of nine opposition Communist parties called a general strike for yesterday and today in protest at the riot deaths. It paralysed Kathmandu and other major cities.



Indian Idol, Protests and Nepali Identity in India

Newly crowned Indian Idol Prashant Tamang, 24-year-old Indian police constable of Nepali origin, was warmly welcomed in Kathmandu this afternoon. He is here to take part in two concerts while his hometown Darjeeling (India) is tense and his fans across the region are protesting the demeaning remarks made against him and Nepali Indian community by a Radio Jockey in New Delhi.

..... It was only a few days ago that North East Indian city like Darjeeling and Siliguri (or Silgadhi) were merrily celebrating their beloved boy Prashant Tamang’s mesmerizing victory in the hugely popular and closely contested Indian TV singing talent show Indian Idol. When Prashant, a 24-year-old boy of Nepali origin who is a constable in Kolkata (or Calcutta) Police, was announced the winner, his mother took out a Nepali Dhaka topi (traditional Nepali cap) and proudly put that over her son’s head. The Indian Idol program was phenomenally popular, especially among Nepali communities in India that thousands of people didn’t sleep to push Prashant towards the success by voting in the contest. Why? The answer is very easy. In a big country like India, Nepalis (Gorkhas) aren’t recognized in the way they deserve to be recognized. There is sort of identity crisis and

Nepalis in India are by and large marginalized.

....... it won’t be an exaggeration to say that the winning of Indian Idol by Prashant was in no way less than having a separate statehood for Nepalis in India (or something like that). ..... When a New Delhi FM RJ badly cracked a joke on the same Gorkhali identity it really hurt the Gorkha sentiment. That is why Nepali Indians and other fans of Prashant are furiously protesting those insensitive remarks of the RJ. Whatever the RJ said was not only insensitive but also demeaning to the community. The RJ’s uninformed statement undermined the very glorious identity of the Nepali community in India that was renewed with Prashant’s victory. The RJ Nitin reportedly said:

“Aaaj Prashant Tamang ‘Nepali ladka from Darjeeling’ [Today Prashant Tamang, Nepali boy from Darjeeling] has become Indian Idol [laughs sarcastically] and we have a [cricket] match tonight so we need to guard our house / malls / restaurants by ourselves as there will be no Nepali people to guard these place and whole night we need to say Jagtay Raho [stay awake].” The RJ also added that all the Footpath Momo shops will remain closed as Nepali guy has become Indian Idol.

....... Even in Nepal, the program was so popular that thousands of people from across the country rallied in Prashant’s favor, collected hundreds of thousands of money and sent them to Darjeeling so that more votes to Prashant could be text messaged. Though the Indian Idol program’s slogan was ‘Bharat ka saan’ [pride of India], many Nepalis were thinking that Prashant was actually ‘Nepal ko saan’ [pride of Nepal.] Many groups of Nepalis even went to Darjeeling waving the glorious Chandra Surya: Nepali national flag. Actually there are many talented singers in Nepal who hail from that Darjeeling and surrounding area of India and are living in Nepal for decades.

Amber Gurung, who composed the tune of the new Nepali national anthem, hails from the same area. Though I haven’t been to Darjeeling, I have heard from many of my colleagues that the love towards Nepali language and culture is more visible and intense in Darjeeling than in Nepal itself

.......... Within days, almost all papers in Kathmandu and in eastern Nepal were publishing every detail that they could gather about Prashant. Meanwhile, Kantipur also kept the coverage and that created huge interest among Nepali viewers because the TV channel that airs the Indian Idol program is available in almost all cable channels in Nepal. ...... As the voting was progressing towards the final day, a group of young boys in Kathmandu came to me saying they had made ‘Vote Prashant Tamang’ t-shirts and they wanted their effort to be covered in Kantipur so that they could sell the clothes and send the money to Darjeeling. This case really makes me think that media is indeed powerful...... The Indian actor denied having made any such statements within days but by then we had already seen some of

the worst riots in Kathmandu

and other parts of Nepal in which an innocent 9-year-old girl lost her life and properties worth millions was destroyed.

We are rumor prone and yes we are also very much sensitive about our dignity

.......... This time, when I heard yesterday in our newsroom that Nepalis in Darjeeling were calling for a Darjeeling banda (general strike), I instantly decided not to publish that news in Kantipur. Why? Because I know the fire will almost instantly come in Nepal. The same people who went to Darjeeling waiving the glorious Moon and Sun will start rioting to protest the silly remarks of the New Delhi based RED FM RJ. I prey that the protests in Darjeeling and surrounding areas don’t come to Nepal..... In the CNN IBN program this evening,

Javed Akther made a valid point that such insensitive and foolish remarks should be ignored

. That’s right, I also think so, but when the issue reached to the crowd it’s very hard to control the anger. I really do wish people of Darjeeling and surrounding areas didn’t hurt themselves by organizing violent bandas and vandalizing their own properties to teach a simpleton RJ about their glorious and world famous identity. Instead, they should pressurize the Indian government to reform the education system that properly provides knowledge to students about Nepali community in India.

ह्रिथिक रोशन दंगा -- भाग दुई?

केहीले भन्न थालेका छन, भारतले अति गर्यो, अब फेरि काठमाण्डुमा ह्रिथिक रोशन दंगा गराइदिने भनेर। ह्रिथिक रोशन दंगा -- भाग दुई? ह्रिथिक रोशन दंगा -- भाग एक का मास्टरमाइंड मान्छे बामदेव गौतम अहिले गृह मंत्री छ। रावण राज्य मा त्यस्तै हुन्छ। बामे जस्तो मान्छे गृह मा पुग्छ।

ह्रिथिक रोशन दंगा -- भाग दुई? हुन्छ भने भारत बाट कमांडो आइपुग्छ आकाश को बाटो। अनि बामे लाई टिपेर लान्छ। मार्न त मार्दैन बामे लाई। तर टिपेर भने लान्छ। नेपालको दावूद नै हो यो मान्छे। दावूद लाई कसरी टिपने, रिहर्सल पनि हुन्छ। समाचार आउँछ, गृह मंत्री जी मॉर्निंग वाक मा जानु भाथ्यो, फर्किनु भा छैन। वहाँ लाई शिवपुरी जंगल खोज्न जाने कुरा मा नेपाल प्रहरी र सशस्त्र बीच तँ जा तँ जा भइराखेको छ।

बामे ले आफ्नै पनि रिहर्सल गरेको छ। अस्ति भर्खर भैरहवा मा भिजिलान्ते प्रयोग गरेर मधेसी क्रांतिकारी हरुलाई निर्मम पिटन लगाएको होइन?

Tuesday, September 29, 2015

In The News (130)

Vibrant Gujarat

Vibrant Gujarat

Posted by Tshering Tobgay on Tuesday, February 24, 2015


भारतमा भात खाएर नेपालमा नाकाबन्दी
दिनभर पुलको बीचमा गाडिएको टेन्टमुनि बसेर नाकामा धर्ना दिने महतो बिहानबेलुकाको खाना खान भारत पुग्छन् । .... महतोलाई खाना खाने समय भएपछि कार्यकर्ताले मोटरसाइकल चढाएर रक्सौलमा खडा गरिएको मेसमा पुर्‍याउछन् । .... पाँच दिनदेखि नाका ठप्प पारेर बसेका मोर्चाका नेताकार्यकर्तालाई रक्सौलका ब्यवसायी र अगुवा मिलेर खाना खुवाइरहेका छन् । .... मोर्चालाई खाना खुवाउन रक्सौलमा ठुलो मेस नै सञ्चालन गरिएको छ । रक्सौलका ब्यवसायी र अगुवाद्धारा चन्दा संकलन गरेर सञ्चालन गरिएको मेसमा मोर्चाका तीन सयदेखि चार सय नेताकार्यकर्ताले दिनहुँ बिहानबेलुका खाना खाइरहेका छन् । ..... मोर्चाका कार्यकर्तालाई खाजाको ब्यवस्थासमेत रक्सौलबाटै हुने गरेको छ । ..... महतोले नाकामा नेतृत्व गरेपछि कार्यकर्ताको जमघटसमेत बाक्लो हँुदै गएको छ । महतो दिनमा मात्रै नभई रातिको समयमा पनि कार्यकर्तासंगै नाकामा धर्ना दिइरहेका छन् । ...... भारतले अघोषित नाकाबन्दी गरेपछि धर्ना दिएका बसेका मोर्चाका कार्यकर्तालाई हटाउने प्रयास प्रहरीले गरेको छैन् । ..... संविधान जारी हुनुअघि प्रहरीले रातीको समयमा कफ्र्यू लगाएर नाकाबाट सामान आयात र निर्यात गर्ने गरेको थियो । संविधान जारी भएसँगै भारतले खुलेरै असन्तुष्टी पोखेपछि नाका ठप्प रहेको छ । नाकाबाट कुनै सवारी साधन आवतजावत गर्न सकेको छैन् । .... भारतबाट भित्रिने पेट्रोलियम पदार्थको ढुवानी ठप्प छ । पेट्रोलियम पदार्थ भित्रिन नसक्दा देशभर ईन्धनको अभाव बढेको छ । पर्सा र बाराका अधिकांश पेट्रोल पम्प बन्द छन् । बन्दको मौका छोपेर पेट्रोलियम पदार्थको कालोबजारी समेत बढेको छ । पम्पमा नपाइने पेट्रोल चर्को मुल्य लिएर बोत्तलमा बेच्ने गरेको पाइन्छ । .... वीरगन्ज भन्सार ठप्प पारेपछि मोर्चाका कार्यकर्ताले भारतबाट सामान भित्रिने छोटी भन्सारको रुपमा रहेको सिम्रौनगढ, मटिअर्वा, पिपरपाती, कचोर्वा र कवहीगोठ नाकामा धर्ना दिएर अवरोध पुर्‍याएका हुन् ।


तुलानारायण साह लेख्छन्,‘आन्दोलनमा अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग लिनु पर्छ’
जनतामा असन्तुष्टि चुलिँदै गएपछि माओवादी जनयुद्ध सुरु भयो । माओवादीले पहिलो चरणमा पहाडमा आफ्नो संगठन विस्तार गर्‍यो । पहाडमा आफ्नो संगठन विस्तारपछि ऊ मधेस झर्न हतारियो । उसले पहाडमा पहिला प्रशिक्षण दिएर मात्रै बन्दुक दियो भने मधेसमा चाहिँ हतार भएकाले मधेसी युवालाई जनसेनामा समावेश गरी विचार दिन कन्जुस्याइँ गरी हतियार मात्र दियो । उसले मधेसी मुक्ति मोर्चा गठन गरी मधेसको समस्याबारे विश्लेषण गर्दै भन्यो, ‘मधेसको समस्या आन्तरिम उपनिवेशीकरणको हो । मधेसीमाथि रङ, जात, भाषा र भेशभूषा, क्षेत्रका आधारमा विभेद भइरहेको छ ।


चिनियाँ नाका खोल्न प्रचण्डको पहल सुरु, चिनियाँ राजदूतसँग लाजिम्पाटमा वार्ता
भारत र मधेसी नेताविरुद्ध ओलीको यस्तो निर्देशन
उपराष्ट्रपतिद्वारा मधेस आन्दोलनको समर्थनमा वक्तव्यबाजी
झाले उपराष्ट्रपतिको लेटर प्याड प्रयोग गरेर राजनीतिक व्यक्तव्य दिएका हुन् । ..... दलहरुले बहुमतको नाममा सीमांतकृत समुदायसँग विगतमा भएका सहमति र सम्झौता र अन्तरिम संविधानलाई वेवास्ता गरिएको बताएका छन् । ..... सहमति र सम्झौता कार्यान्वयन नभएकाले तराई मधेसमा आन्दोलन भइरहेको भन्दै उनले आन्दोलनलाई सम्बोधन गर्न सरकारले उचित कदम नचालेको समेत बताएका छन् । ..... ‘सुदूरपश्चिम क्षेत्रका कतिपय स्थानीय बासिन्दाको मागलाई तत्कालै सम्बोधन गरी सात प्रदेशको सीमांकन गरिने र तराई मधेसका जनताले उठाएको जायज मागहरुलाई यतिका दिलन वितिसक्दा पनि सम्बोधन नगरिनुले राज्यको विभेदपूर्ण व्यवहार उजागर गरेको छ ।’ ..... सत्तारुढ दलहरुले संविधान संशोधन गर्ने कुरा गरेको भन्र्द उपराष्ट्रपति झाले

संशोधनका लागि कानुनी बाधा रहेको

बताए । तर, राजनीथिक इच्छाशक्ति भयो भने सम्भव हुने उनले बताए । ....... प्रधानन्यायाधीशलाई मन्त्रिपरिषदको अध्यइा बनाउन बाधा अड्चन फुकाइएको मरण गराउँदै विज्ञप्तिमा भनिएको छ-‘वर्तमान नेपालको संविधानको धारा ३०५ मा रहेको बाधा अड्काउ फुकाउने अधिकार प्रयोग गरी संविधानको बाधा अड्चन फुकाएर आन्दोलनरत पक्षनको मागलाई सम्बोधन गर्न सकिन्छ ।’

In The News (129)



संविधानको धारा २६५ मा यसरी ठगिए मधेशी, थारु, मुश्लिम र आदिवासी
नेपालको संविधानमा विभिन्न ४ आयोग गठन गर्ने संवैधानिक प्रावधान ठिक भए पनि संविधानको धारा २६५ ले मधेशी, थारु, मुश्लिम र आदिवासी जनजातीको लागि ति आयोग ललिपप मात्र हुने ... नेपालको संविधानको धारा २६५ ले आदिवासी जनजाती, मधेशी, थारु र मुश्लिमलाई पुनः कुठाराघात गरेको छ । नयाँ संविधानमा अन्य आयोगहरु यथावत रहने तर यो ४ वटा आयोग १० वर्षमा किन पुनरावलोकन गर्नु पर्ने बताए । यो घुमाउरो तरिकाले मधेशी आदिवासी जनजाती, थारु र मुश्लिमलाई ठग्ने काम भएको छ । यसले जनता ठगिएको महसुस गरी रहेका छन् । तत्तकाल उक्त संविधान संशोधन गर्दा हटाउनु पर्ने बताए ।


नेपालको यो अवस्था हुनुमा शिर्ष नेताहरु दोषि छन् : प्रो. एस.डी मुनि
नेपालको अहिलको अवस्थाको मुख्य जिम्मेवार नेपाली शिर्ष दलका घमण्डी, आत्म केन्द्रित र अदुरदृष्टिको कारणले भएको आरोप लगाएका छन् । नेपाल भारतको बारे बारम्बार सामाजिक सन्जालमा टिप्पणी गर्दै आउनु भएका प्रो. एस.डी मुनिले अहिले नेपालमा भारत प्रति देखिएको क्रोधीत भएको उल्लेख गर्दै यसको दोषि भारत नभई नेपालका शिर्ष नेताहरु नै भएको उल्लेख गरेका छन् । उनले शिर्ष तिन दलका नेताहरु सँग देश हाक्ने दुरदृष्टि नभएको आरोप लगाउँदै देशको अवस्थाको सम्पुर्ण जिम्मेवार उनीहरुले लिनु पर्ने बताएका छन् ।
सेनाको विश्लेषण : माग सम्बोधन नगरे नियन्त्रण गुम्नसक्छ
पश्चिम तराईमा थारूहरूको माग राजनीतिक रूपमा सम्बोधन नगरे परिस्थिति नियन्त्रणबाहिर जान सक्ने नेपालीसेनाको निष्कर्ष छ। तर, तरल परिस्थितिलाई नजिकबाट हेरिरहेको र ‘ल एन्ड अर्डर मेन्टेन’ गर्न स्थानीय प्रशासनलाई सघाइरहेको सैनिक अधिकारीहरूले बताएका छन्।एक उच्च सैनिक अधिकारीका अनुसार अहिलेकै अवस्था कायम रहे तराईमा थारू र मधेसीबीचको सहकार्यमा उत्तेजक आन्दोलन हुने र स्थिति सरकारको नियन्त्रणमा आउन नसक्ने सेनाको विश्लेषण छ। ..... ‘थारूहरूको एजेन्डा राजनीतिक रूपमा सम्बोधन गर्नुपर्छ, उनीहरूको एजेन्डा ल एन्ड अर्डरले समाधान हुँदैन,’ प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालासहित चार दलका शीर्ष नेतासँग कामु प्रधानसेनापति क्षेत्रीले भनेका थिए, ‘अन्यथा तराईको परिस्थिति नियन्त्रणबाहिर जाने खतरा छ।’ सो बैठकमा सशस्त्र प्रहरी प्रमुख कोषराज वन्त, प्रहरी महानिरीक्षक उपेन्द्रकान्त अर्याल, राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागका प्रमुख दिलीपराज रेग्मी पनि सहभागी थिए।कामु प्रधानसेनापति क्षेत्रीले त्यसअघि र पछि पनि प्रधानमन्त्री कोइरालासँगका भेटमा सोही कुरा दोहोर्याउँदै आएको एक उच्च सैनिक अधिकारीले बताए। थारू र मधेसीबीच राजनीतिक सहकार्य हुने अवस्थामा तराईमा पहाडी र अन्य समुदायबीच दंगा उत्पन्न हुनसक्नेतर्फ सेनाले सतर्क गराउँदै आएको ती अधिकारी बताउँछन्। सैनिक प्रवक्ता सहायकरथी जगदीशचन्द्र पोखरेलले पनि राजनीतिक विषय राजनीतिक रूपमै समाधान गर्नुपर्ने बताए। ‘राजनीतिक विषयवस्तुलाई त्यही रूपमा समाधान गर्नु उपयुक्त होला, त्यो हाम्रो विषय होइन,’ सैनिक प्रवक्ता पोखरेलले भने, ‘हामीले विद्यमान नियम कानुनअनुसार स्थानीय प्रशासनलाई सहयोग गरिरहेका छौँ। कतिपय ठाउँमा सेना खटिएको छ, कहीँ गस्ती मात्रै गरेको छ। यसलाई सेना परिचालन नै भएको अवस्था मान्न मिल्दैन।’ तर, परिस्थितिलाई सेनाले नजिकबाट नियालिरहेको र सतर्क अवस्थामा रहेको प्रवक्ता पोखरेलले बताए।‘अहिलेको तरल परिस्थितिलाई हामीले नजिकबाट हेरिरहेका छौँ, स्थानीय प्रशासनको सहयोगका लागि सेना उच्च सतर्क भएर बसेको छ,’ पोखरेलले भने, ‘विद्यमान ऐन–नियमको परिधिमा रहेर ल एन्ड अर्डर मेन्टेनका लागि सेनाले स्थानीय प्रशासनलाई सघाइरहेको छ, यो सेनाको कर्तव्य हो।’कामु प्रधानसेनापति क्षेत्रीले तराईसहित सेनाका सबै युनिटलाई परिस्थिति असामान्य भएको भन्दै सतर्क अवस्थामा रहननिर्देशन दिइसकेका छन्। सशस्त्र प्रहरी र नेपाल प्रहरीबीच उत्पन्न मनमुटावका कारण स्थानीय तहमा समन्वय अभाव रहेको र यसलाई समाधान गर्न पनि सेनाले सुझाब दिँदै आएको छ।‘सशस्त्र प्रहरी र नेपाल प्रहरीको बीचमा झगडाको बिउ रोपिदिएपछि तल्लो तहमा उनीहरूका अधिकृतदेखि जवानसम्म विभाजितमानसिकता छ, मनोबल खस्किएको छ,’ एक सैनिक अधिकारीले भने, ‘राजनीतिक दलले राजनीतिक विषयलाई वार्ताबाट नटुंग्याउने, परिस्थिति असामान्य बन्दै जाने भएपछि मुलुक कसले सम्हालिदिन्छ?’यसअघि पृतनापतिहरूको भेलामा पनि यो विषय उठाइएको थियो। राष्ट्रिय अनुसन्धान विभाग सक्रिय नभएको पनि सेनाले जनाएको छ। ‘टीकापुरमा हजारौँ मानिस घरेलु हतियार बोकेर आउँदा हाम्रा गुप्तचरका मानिस के हेरेर बसिरहेका थिए ? उनीहरूले यो सूचना किन समयमा सम्प्रेषण गर्न सकेनन् वा गरेनन् ?’ सेनाका एक उपरथीले भने, ‘ट्याक्टिकल इन्टेलिजेन्ससमेत नभएपछि कहाँबाट सुरक्षाकर्मीले गतिलो काम गर्नसक्छ ?’प्रमुख दलले ६ बाट सात प्रदेश बनाउने सहमति गरेपछि मध्यपश्चिममा दीपावली भएको थियो, तर थारू बाहुल्य पश्चिम तराईमा चर्किएको आन्दोलन अझै जारी छ। कैलालीको टीकापुरमा ७ भदौमा प्रदर्शनकारीको आक्रमणबाट एसएसपीसहित सात सुरक्षाकर्मी र एक बालकको ज्यान गएको थियो। सो घटनापछि टीकापुरमा स्थानीय प्रशासनलाई सहयोग गर्न सेना खटिएको छ भने तराईका सबै जिल्लामा सेनाले उच्च सतर्कता अपनाएर कुनै पनि वेला खट्ने गरी तयारी अवस्थामा छ।स्रोतका अनुसार आन्दोलनमा थारू र मधेसीको सहकार्यले मुलुककै सुरक्षा सन्तुलन खल्बलिने सेनाको विश्लेषण छ। जंगी अड्डाको निष्कर्ष उल्लेख गर्दै स्रोतले भन्यो, ‘पश्चिम तराईको माग राजनीतिक रूपमा सम्बोधन गरिसकेपछि तराईमा ठूलोसमस्या आउँदैन। त्यसपछिका समस्या ल एन्ड अर्डरबाट हल हुन्छन्।’ तराईको सुरक्षा जटिल भए पनि नियन्त्रणबाहिर गइनसकेको सेनाको निष्कर्ष छ। अहिले नै सेना परिचालित नभएको सैनिक प्रवक्ता पोखरेलले बताए।


यो कस्तो राष्ट्रवाद हो, जो एक स्वदेशी समुदायको विरोधमा छ ?
तलका मधेशीहरु भोकै रहून्, मारियून्, केही सरोकार छैन, तर आफ्नो दानापानी र सुखसयल भने बेरोकटोक चलिरहोस् ! यो कस्तो राष्ट्रवादी सोच हो ? ..... अहिले काडमाण्डुका गल्ली, चौक चौराहा र चियापसलदेखि भट्टीपसलसम्ममा चर्को राष्ट्रवादको गफ मात्रै सुनिन्छ । मधेशले आफ्ना केही सवाल राख्ने बित्तिकै जागिहाल्ने खालको छ यिनीहरुको राष्ट्रवाद । त्यसमा पनि अहिले त झन भारतले नै मधेशसँग जोडिएर चासो राखेपछि यिनीहरुको राष्ट्रवाद चुलिनु अपेक्षित नै थियो । संविधानप्रति भारतको कडा रबैयाले गर्दा यी राष्ट्रवादीहरुलाई आफ्नो ‘नस्लवादी’ राष्ट्रवाद प्रदर्शन गर्ने थप निहुँ मिलेको छ । ......

के साँच्चीकै यो यिनीहरुको राष्ट्रवाद हो वा खान नपाउने तथा गाडी चढ्न नपाउने त्रासबाट उत्पन्न आक्रोश हो ? यिनीहरु चार दिन आपूर्ति बन्द हुँदा यति आक्रोशित, आतंकित र विचलित भएका छन्, के यिनीहरुले ४५ दिनदेखि बन्द अवस्थामा रहेको मधेशका जनताले के खाँदै होलान्, कसरी जीवन धानिरहेका होलान्, एकचोटि पनि गम खाएका छन् ?

...... यिनीहरुचाहिँ आफ्ना हकका लागि मधेशका घरघरबाट नागरिकहरु सडकमा ओर्लिसकेको तथा आवश्यक सामग्रीको आपूर्ति आफ्नै लागिसम्म पनि बन्द गर्दै आफ्नै जीवनलाई थप कष्टकर बनाउनसम्म तयार रहँदै भारतीय नाका थुनेको र राजमार्ग ठप्प पारेको समेत देख्दैनन् । .... झन् भारतको पछिल्लो ‘गैरकूटनीतिक’ र ‘असुझबुझपूर्ण’ कदमले यिनीहरुलाई मधेशी आन्दोलनलाई अझ बदनाम मात्रै हैन, खारेज नै गर्ने थप बहाना मिलेको छ । .... यो त राष्ट्रवादको आवरणमा भारतको चर्को विरोध गरेजस्तो गरेर मधेशीको आवाजलाई निस्तेज पार्ने खेल हो । घरभित्र उठेका असन्तुष्टिलाई बाह्य ‘हस्तक्षेप’को हाउगुजी देखाएर निमोठ्न खोज्नु राष्ट्रवाद होइन । .... सिंगो मधेश–थरुहट र जनजातिहरुको व्यापक र चर्को विरोधलाई संसदमा बहुमतको भरमा नजरअन्दाज गर्दै ल्याइएको संविधानलाई स्वागत नगरेकोमा ती उत्पीडितहरुलाई अराष्ट्रवादी देख्ने यिनीहरुले आफैले आफ्नो राष्ट्रियताको दायरा कति साँघुरो पारेको भेउ नै पाउँदैनन् । संविधानको अपूर्णताको विरोधमा यत्रो चर्को र व्यापक विरोध घरभित्रै भइरहँदा पनि यिनीहरु ‘हाम्रो संविधान विश्वमै उत्कृष्ट’ भन्दै गफ छाँटिरहेका छन् । आफ्नै मुलुकका कुन समुदायका के के माग लेख्न छुटाइए अथवा आफ्नै कति वटा पूर्व अडान लेख्न बिर्सिए भन्दै आफ्नै संविधान पुनरावलोकन गर्नु कता हो कता, यिनीहरु अन्य देशका संविधान पल्टाउँदै त्यसका कमीकमजोरी औंल्याउँदै आत्मरतिमा लीन छन् । ......

आफ्नो दानापनी बन्द हुन लागेको झोँकमा राष्ट्रवादको मुखौटा लगाएर केही मानवअधिकारवादीहरु कथित भारतीय नाकाबन्दीविरुद्ध प्रदर्शन गर्न भारतीय दूतावासअगाडि जान्छन्, तर आफ्नै राष्ट्रभित्र अधिकारका लागि संघर्षरत नागरिकलाई आफ्नै राज्यले हाकाहाकी मारिरहँदा चुइँक्कसम्म बोल्दैनन् । किन ?

..... गोर्खाल्याण्डको आन्दोलनले नेपाली मिडियाको समर्थनसहित प्रमुख समाचार बनेको देख्दा यिनीहरुको मन हरर हुछ र सीना (छाती) गर्वले फुल्छ, तर नेपालभित्रै मधेश प्रदेशको मागलाई यिनीहरु नै नाजायज ठहर्‍याउँछन् । किन ? ....

यहाँ दाहालहरु, देउवाहरु, ज्ञवालीहहरु दिल्ली जाँदा परामर्श गर्न गएको ठहरिन्छ, तर यादवहरु, ठाकुरहरु, महतोहरु भारत जाँदा गुहार माग्न गए भनी अपमानित गरिन्छ ।

...... काठमाण्डुलाई दानपानी खुवाइरहुञ्जेल, ग्यास तथा पेट्रोलियम आपूर्ति गराइरहुञ्जेल, मधेशीलाई गाली वा नसीहत दिइरहुञ्जेल तथा मधेशीको मुद्दामा नैराश्यता देखाइरहुञ्जेल भारत यी सबै राष्ट्रवादीहरुको ‘डार्लिङ’ हुन्छ । तर भारतले मधेशीको प्रसंग झिक्नेबित्तिकै यिनीहरुको नस्लवादी राष्ट्रवाद जागेर आउँछ । र त्यसपछि सुरु हुन्छ, भारतलाई निहुँ पारेर आफ्नै देशबासी मधेशीलाई थप बेइज्जत, घृणा, अपमान, तिरष्कार र आक्रमण गर्ने यिनीहरुको घिनलाग्दो अभियान ! ..... म यो निष्कर्षमा पुगेको छु,

कथित ‘नेपाली राष्ट्रवाद’ भारतविरोधीभन्दा पनि मधेशीविरोधी जगमा उभिएको छ ।

मधेशलाई ‘टार्गेट’ गर्न मात्र भारतविरोधको सहारा लिइन्छ । नत्र भने अझै पनि मधेशीहरु मारिइरहँदा यिनीहरु किन चुप छन् ? किन यिनीहरु ‘मधेश र थरुहटका माग सम्बोधन गर’ भन्दै सडकमा प्रदर्शन गर्दैनन् ? ...... यिनीहरुले दार्जिलिङ र जनकपुरबीचको फुटबल म्याचमा जहिले पनि दार्जिलिङको समर्थन गर्छन् ।

In The News (128)

अन्तराष्ट्रिय विमानले भारतमा तेल भर्न थाले
आन्तरिकका लागि २५ दिनसम्मलाई पुग्ने इन्धन
अन्तर्राष्ट्रिय उडानले आजदेखि तेल नपाउने
एक प्रतिशत ट्रक मात्रै भित्रिँदै



विकासोन्मुख देशलाई चीनको २ अर्ब डलर
आगामी १५ वर्षमा त्यस्तो लगानी १२ अर्ब डलर पुग्ने उनले बताए। स–साना टापु मुलुकलगायत विश्वका अतिकम विकसित देशलाई दिइने ब्याज मिनाहा गरिने उनले घोषणा गरे। आगामी ५ वर्षका लागि ६ सयवटा वैदेशिक सहायता कार्यक्रम सञ्चालन गरिने बताए। जसलाई ६ वटा १ सय (सिक्स वान हन्ड्रेड) योजना नाम दिइएको छ। जसअन्तर्गत गरिबी उन्मूलन, कृषि उपज समन्वय, व्यापार सरलीकरण, वातावरण सुरक्षा र जलवायु परिवर्तनका प्रभाव सामना, अस्पताल र क्लिनिकहरू निर्माण, विद्यालय र व्यावसायिक तालिम केन्द्र स्थापनाका लागि १/१ वटा परियोजना सञ्चालन गर्ने चिनियाँ योजना छ। ...... राष्ट्रसंघले सन् २०३० सम्ममा गरिबी र भोकमरी अन्त्यको उक्त लक्ष्य प्राप्त गर्ने महत्त्वाकांक्षी योजना सार्वजनिक गरेको छ। ..... ‘विकासोन्मुख देशहरूसँग एकता र समन्वय चिनियाँ विदेश नीतिको मूल जग हो,’ राष्ट्रपति जिनपिङले भने।
In thrall to the past
Nepal’s constitution inaugurates the new, but it protects too much of the old.
Constitutions work if there is a minimal sense that constitutional debate is indeed the path to progress and an institutional mechanism that can meaningfully adopt the political concerns of those groups that are feeling marginalised. In Nepal, both conditions seem to be weakening. ..... It is not clear that Nepal has a political party that can successfully manage these differences. ...... Defenders of the constitution point, rightly, to the fact that it was passed by 82 per cent of the vote. But this exacerbates the crisis of trust, rather than resolve it.

It suggests that the Madheshi leadership is not effective in making its presence felt in Kathmandu

; even when it does, it does not seem to carry the authority of its constituents. The sense that Madheshis feel betrayed by a process that was, in some senses, reasonable makes the problem worse, not better. This might diminish faith in representative politics. ....... Ideally, progressive constitutions in South Asia should dissociate citizenship from identity. This ideal is always hard to achieve. Given entrenched hierarchies of power, there is a fear among marginalised groups that throwing a veil of anonymity over identity is merely a ruse for perpetuating the status quo. But this ideal becomes even harder to achieve when there is a suspicion of double standards. In drawing the federal boundaries, the charge is that they have been effectively gerrymandered to give Brahman-Chhetris effective federal representation but have sidelined Madheshis. There is the larger issue of whether proportionate representation by ethnic identity is necessarily a progressive principle. It usually entrenches, rather than overcomes, the tyranny of compulsory identities. But the dropping of the proportionate representation provision will negatively affect Madheshis and, taken together with the federalism provision, has fuelled suspicion. While it is true that the constitution can still be amended, getting amendments passed on anything pertaining to state boundaries (there is no clear mechanism for changing them) or federalism is going to be near impossible. ..... While the constitution is “secular”, its conception of secularism is problematic. It defines secularism as “protection of religion and culture being practised since ancient times and religious and cultural freedom”. This clause is an oxymoron. There is a deep contradiction between the first and second half of this definition, and

one can only imagine what courts will do with it.

It also makes the mistake of aligning secularism with identity rather than freedom. It is an alignment reinforced by a broadly phrased prohibition on “converting” someone. It gives such wide latitude to “culture being practised since ancient times” that you wonder how counterfeit freedom will be. ......... This is not a progressive constitution in so far as it reeks of the language of descent. The core of a modern democracy is not where people come from, but where they are going. The obsession with descent marks a distinction between rights of citizens who are naturalised and rights of citizens by descent.

The former are excluded from an extraordinary range of high offices, effectively making them second-class citizens.

But most egregiously, it treats women as second-class citizens — they cannot confer citizenship to their children independently of men; in case they marry foreigners, their children will be barred from high office. But in a curious way, such a provision, along with the culture clause, exemplifies the subconscious bane of South Asia: the theme of descent makes its prodigal return. The constitution inaugurates the new; but it protects too much of the old. ..........

it will short-change its own women to keep notions of purity of descent alive. The imagined Indian dominance frames this regulation of gender



जनकपुर पुगेका बाबुरामलाई जेपी गुप्ताको स्वागत
भट्टराई जनकपुर आएका थाहा पाएपछि गुप्ता उनी बसेको यात्री निवासमा पुगेका थिए । गुप्ता पूर्व जानकारी विना नै पूर्व प्रधानमन्त्री भट्टराईलाई भेट्न पुगेका थिए । .... ‘उहाँ भूपू प्रधानमन्त्रीका रुपमा मधेस आउनु भएको छ । मलाई आश छ उहाँले हाम्रो समस्या के हो र मधेसीले मागेको वा भारतले थोपरेेको हो बुझ्न पाउनु हुनेछ । र काठमाडौं फर्किएर अरु पूपू प्रम र नेताहरुलाई बताउन सक्नु हुनेछ ।’


भारतको रुखो जवाफ, मधेसीको माग पूरा नहुँदासम्म नाकाबन्दी खुल्दैन
थापाले आपूर्ति रोकिँदा नेपालमा भारतविरोधी जनमत बढेको र त्यसले दुवै मुलुकलाई फाइदा नगर्नेतर्फ भारत सरकारको ध्यानाकर्षण गराएका थिए । थापाले भारतका पेट्रोलियममन्त्री धर्मेन्द्र प्रधानसँग पनि यही विषयमा छलफल गर्नेछन् । ... तर, मन्त्री थापाले ‘अत्यावश्यक सामग्री आपूर्ति नियमित गराइदिन सहजीकरण र सहयोगका लागि’ गरेको आग्रहमा विदेशमन्त्री स्वराजले राजनीतिक सहमतिमार्फत असन्तुष्ट पक्षलाई समेटेर अघि बढे सबै कुरा सहज हुने जवाफ दिएको


बाबुरामको जनकपुर आगमन, उत्साहभन्दा आशंका बढी
कुनै बेला महेन्द्रनारायण निधिको गान्धीवादी, सरोज कोइरालाको क्रान्तिकारी एवं रामनारायण मिश्रको समन्वयवादी राजनीतिको केन्द्र रहँदै आएको सहर जनकपुर पहिलो मधेस विद्रोहका वेला सम्भवतः सबभन्दा संयमित थियो । विरोध प्रदर्शन अपेक्षाकृत सौम्य हुने गरेको जनकपुर पूर्व प्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराईको आगमनले फेरि तातेको छ । एमाओवादी पार्टीको सम्पूर्ण जिम्मेवारी सहित व्यवस्थापिका–संसदको सदस्यता समेत परित्याग गरेका डा. भट्टराई अत्यन्त कडा सुरक्षा, चर्काे विरोध तथा तीव्र प्रदर्शनका वीच जनकपुर आइपुगेका छन् । ...... अत्यन्त कडा सुरक्षा, चर्काे विरोध तथा तीव्र प्रदर्शनका वीच जनकपुर आइपुगेका छन् । ..... स्थानीय गोपाल धर्मशालामा निर्धारित समयभन्दा ढिलो गरी आयोजित कार्यक्रमलार्ई सम्वोधन गर्दै उनले मधेश आन्दोलनमा आफ्नो ऐक्यबद्धता जनाए । समावेशी, सामानूपातिक, संघिय स्वायत प्रदेशका अवधारणालाई आत्मसात् गर्दै नयाँ नेपाल बनाउनुपर्ने तर्क अघि सार्दै उनले यसको लागि लामो लडाई सँगसँगै लड्नुपर्ने बताए । ...... काँग्रेस, एमाले र एमाओबादी पुरानो शक्ति र पुरानो चिन्तनले ग्रसित पार्टी भएकोले अब नयाँ शक्ति निर्माणको खाँचो महसुस गरिएिकोले त्यसमा जुट्न सवैसँग आग्रह गरे । ...... संविधान सभाबाट जारी भएको संविधानमा मधेशको मुद्दा समावेश नभएको भन्दै उनले आफू पनि संवाद समितिको सभापति समेत रहेकाले क्षमा मागे ।

मधेशमा दुई प्रदेश एउटा नारायणी पूर्व र अर्काे नारायणी पश्चिम हुनुपर्ने

कुरामा सहमति भए पनि अहंकारले पीडित मूठ्ठीभर काठमाडौंका शासक वर्गले नस्विकारेकाले यस्तो अवस्थाको सृजना भयो, आफूले मिलाउने खूवै प्रयास गरेपनि त्यो हुन नसकेको उनको दावि थियो । जारी गरिएको संविधान अपूरो भएको उल्लेख गर्दै उनले भने मधेशमा लामो समयसम्म आन्दोलन भईरहँदा बालुवाटार र सिंहदरबारमा चैनले सुतेका शासक वर्गलाई व्यूँझाउँन आफू यहाँ आएको प्रष्ट्याए । .......... एमाओदीको नीतिगत विरोध गर्दै मधेशको जायज माग सम्वोधन हुनुपर्ने स्वायत प्रदेश, सम्पूर्ण सहमति तथा सम्झौता लागू गर्नुपर्ने माग गरे । पहाड र मधेश वीच दुरी नबढाएर हामी नेपाली एक होऔ, नेपालका अखण्डता कायम गरौ भन्दै उनले शासक वर्गको ज्यादति खेप्न नसकिने चेतावनी दिए । अघोषित नाकाबन्दी तर्फ इंगित गर्दै उनले भने अहिले बोर्डर अबरुद्ध छ, यसको जिम्मेबार अतिवादी तथा अहंकारवादी सोच भएकोहरुले लिनुपर्छ, उनले भने । बोर्डर अबरुद्ध तराई–मधेश तथा पहाडका जनता कारण नभएको उल्लेख गर्दै काठमाण्डौ र दिल्ली वीच भएको लफडाका कारण श्रृजना भएको उनको धारणा थियो । आफ्नो छिमेकी सँग विवाद गरेर फाइदा नहुने भन्दै भट्टराईले दुवैपक्षले आपसी छलफल गरेर सामाधान खोज्नुपर्ने सुझाव दिए ।

हिन्दीमै भाषण गरेका उनले हजारौं वर्षको मिथिला सभ्यताका याज्ञवल्यक्क, गाग्री र मैत्री जस्ता विभूति, विद्धान विदुषिको महिमागान गर्न समेत भ्याए ।

....... उनले संघीयताको खोल ओढेर दक्षिणले खेल्ने र भारतका नाममा पाखण्डी राष्ट्रवाद देखाएर जनताको माग खोस्ने दुवैको आलोचना गरेका थिए । पूर्वप्रधानमन्त्री भट्टराईको आगमनलाई लिएर मधेसमा कतै स्वागत त कतै विरोधको स्वर चर्काे रुपमा उठ्न थालेको छ । उनको विद्रोहले मधेस आन्दोलनलाई ठूलो उर्जा मिलेको र उत्पीडनविरुद्ध विद्रोहको झण्डा उठाउने उनको कदमको स्वागत गर्नुपर्छ भन्ने राय जनकपुरका जर्वजस्त छ । सांसदको समेत पद त्याग्नु ठृलो त्याग हो, जो अहिले सम्म अपवाद वाहेक मधेसी नेताले गर्न सकेका छैनन्, संविधानमा हस्ताक्षर गरेर उनले गल्ती गरेकै हो, तर उनी अर्थ मन्त्री हुँदाको काम, प्रधानमन्त्री छँदा मुस्तांग गाडी चढ्नुदेखि लिएर मुसहर बस्तीमा बास बस्नु, काठमाण्डौंको सडक फराकिलो बनाउन गरेको कार्यसम्पादन बिर्सन सकिँदैन भन्ने तर्क राख्नेहरुको पनि कमी छैन । ...... जसले दलको स्थापना लगायत लामो जनयुद्धमा आफुलाई समर्पित गरे त्यही ब्यक्तिले नै त्यहि दल परित्याग गर्नु एउटा ठुलो निष्कर्ष लिएर पक्कै निस्किएको हुनुपर्दछ । दल छाड्ने दुःख लाई निष्कर्षबाट प्राप्त हुने सम्भावित आनन्दले छोपेको हुनसक्छ । ती आनन्द प्राप्तिको लागि अव उनले साबधानीपूर्बक निष्कलंकित ब्यक्तिहरुको साथलिँदै उपयुक्त बाटो अख्तियार गर्नु पर्ने हुन्छ र देशका विभिन्न जातजाति समुदायको समस्याहरुलाई बुझ्दै सुशासनको स्थापनाका लागि अग्रसर हुनुपर्दछ त्यसैमा उनको सफलता निहित छ भन्ने यहाँका बुद्धिजीवीहरुले बताउन थालेका छन् । ...... उनी साधारण राजनैतिक कार्यकर्ता पक्कै पनि होइनन्, मुलुकका प्रधानमन्त्री भइसकेका, पेशाले कुशल अभियन्ता, आधुनिक चेत भएका, देश र जनता लोकप्रीयता हासिल गरेका, अन्तराष्ट्रिय पक्षलाई बुझेका र पत्याएका ब्यक्ति भएका कारणले पनि जनकपुरले उनको आगमनलाई कौतुहलता र जिज्ञाशा भरिएको आँखाले हेरिरहेको छ । ..... एमाओवादीको स्थापना, स्वरूप ग्रहण, संस्कार, सफलता र असफलतामा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्ने शीर्षस्थ नेतालाई संगै राख्न नसक्नु पार्टी नेतृत्वको अत्यन्तै ठुलो असफलता हो । उनको पीड़ा र बाध्यता बहसको विषय मात्रै होइन उनको अगाड़ीको दिशा र क्रियाशीलता विशेष चासोको विषय हुनेछ । भट्टराईले आज जनपुरमा थरुहट, मधेस ,जनजाति र मुस्लिम मुद्दाहरुको संवैधानिक प्रत्याभूतिको जटिलताको चर्चा र भावनात्मक एकीकरणको अवसर गुमेको अनुभूति र पछुतो भने कतै देखाएनन् । ..... आफै संवाद समितिका सभापतिसमेत रहेका र संविधानमा हस्ताक्षरसमेत गरेका बाबुरामले संविधान लागू नहुँदै किन पार्टीबाट अलग्गिए ? यस जिज्ञासाको सही जबाफ जनकपुरले पाउन सकेन । कुनै बेला सभ्यता–आधारित मिथिला होस् वा अस्मिता–अभिप्रेरित मधेस, तात्कालिन मिथिलाका राजधानी रहेको जनकपुरमा बाबुरामको कदमको पुनर्कल्पनाले उर्जा प्रवाह भएका सहरवासीमा आसा र विद्रोहको आगो बराबर छ ।
अधिकार दिलाउन नसकेको भन्दै मधेसी समुदायसँग बाबुरामले माफी मागे
डा. बाबुराम भट्टराईले मधेस र थारुको माग पूरा भएपछि मात्र संविधानले पूर्णता पाउने बताएका छन् । ..... संविधानसभाको सम्वाद समितिका सभापति समेत रहेका भट्टराईले महत्वपूर्ण जिम्मेवारीमा रहेर पनि मधेसलाई अधिकार दिलाउन नसकेको भन्दै माफी मागेका छन् । .... उनले आफू तराई-मधेस, हिमाल र पहाडलाई जोड्न जनकपुर आएको बताए । साथै उनले मधेसको समस्याको वार्ता र सम्वादवाटै राजनीतिक समाधान खोज्नु पर्नेमा जोड दिएका छन् । यसका लागि सरकार पक्ष बढी जिम्मेवार हुनु पर्ने भन्दै उनले आन्दोलनकारी पनि वार्तामा बस्न आग्रह गरे । .... संविधान संशोधन गरेर आन्दोलनरत पक्षको जायजमा सम्बोधन गर्नु पर्ने उनले बताए । ......

भट्टराईले राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवले दौरा सुरुवात लगाएर नेपाली बन्न कोशिस गरेको तर, पटक पटक अपमानित हुनु परेको बताए ।

..... भट्टराई सम्बोधन गरेर हिँडे लगतै आन्दोलनकारीले मञ्च नै जलाएका छन् ।
कर्मचारीहरुले सामूहिक राजिनामा दिँदै आन्दोलनमा ऐक्यबद्धता जनाए
नेपाल टेलिकम महोत्तरीमा कार्यरत रहि विभिन्न ट्रेड युनियनसंग आवद्ध रहेका १४ जना कर्मचारीहरुले सामूहिक राजिनामा दिदै मधेश आन्दोलन प्रति ऐक्यवद्धता जनाएका छन् । .... विभिन्न कर्मचारीहरुले मधेश आन्दोलनमा ट्रेड युनियनहरुले भुमिका निर्वाह नगर्नुका साथै मधेश आन्दोलनमा ऐक्यवद्धता नजनाउन दिएको निर्देशन राणाकालिन र दमनकारी नीति रहेको भन्दै यसको विरोध समेत गरेको छ । .... नेपाल टेलिकम महोत्तरीमा कार्यरत रहेका नेकपा एमाले सम्बद्ध नेपाल दूरसञ्चार कर्मचारी संघका क्षेत्रीय कोषाध्यक्ष भावेशकुमार कर्ण, जलेश्वर ईकाईका अध्यक्ष धर्मेन्द्र ठाकुर, सचिव रामजी साह, सदस्यद्वय सत्यदेव मण्डल र शिवचन्द्र यादवले पार्टीको साधारण सदस्य समेत नरहने गरी राजिनामा दिएका छन् । ...... त्यसैगरी नेपाली काँग्रेस आवद्ध नेपाल टेलिकम वर्कश युनियनका जलेश्वर इकाई अध्यक्ष रामकिशोर ठाकुर, कोषाध्यक्ष सरोज झा, सदस्यहरु चन्देश्वर पासमान, वेचन साह, तारादेवी कर्माचार्य, जतन मेस्तार, शत्रोहन ठाकुर र सल्लाहकार दुखमोचन चौधरीले समेत राजिनामा दिएका छन् । ..... त्यस्तै एनेकपा माओवादी आवद्ध नेपाल राष्ट्रिय कर्मचारी संगठनका जलेश्वर इकाई अध्यक्ष अशोककुमार राउतले पनि साधारण सदस्य समेत नरहने गरी राजिनामा दिनुभएको संयुक्त प्रेस विज्ञप्ति जारी गरेर जानकारी दिएका छन् । ...... लोकतन्त्रमा दमन, हत्या, हिंसा तथा आतंकको कुनै पनि स्थान नरहेको उल्लेख गर्दै विज्ञप्तिमा मधेश र थरुहटक्षेत्रमा अपुरणीय क्षति भइरहेपनि सरकारले माँगहरुलाई वेवास्ता गर्नु गैरलोकतान्त्रिक कार्य भएको उल्लेख गरिएको छ । मधेश र थरुहटक्षेत्रको जायज माँगको तत्काल सम्बोधन हुनुपर्ने विज्ञप्तिमा उल्लेख गरिएको छ ।


मधेश र मधेशीको कुरा गर्दा एमालेमा कारबाही हुन्छ – रेवन्त झा (नेकपा एमालेका पूर्वनेता)
हामीले प्रेस विज्ञप्ति निकालेर उनीहरूलाई पटक–पटक जानकारी गरायौं कि मधेशका जायज मागहरू सम्बोधन गर्नु तर उनीहरूले बेवास्ता गरिरहे त्यो अवस्थामा हाम्रा अरू कुनै बाटो भएन र हामी सक्रिय रूपमा मधेश आन्दोलनमा लाग्यौं । .....

‘मधेश आन्दोलनलाई समर्थन जनाएको हुनाले यो पार्टी विरोधी गतिविधि भएकाले निजलाई कारवाही गरिएको छ’

भनेर उल्लेख गरिएको छ । हामीसँगै रौतहटका ४५÷४६ जना पार्टीकै जिम्मेवार गाउँ कमिटीका अध्यक्षहरू, इलाका कमिटिका सदस्यहरू, इलाका कमिटीका पदाधिकारीहरू, जिल्ला कमिटीका सदस्यहरूलाई पनि निलम्बन गरेर कानुनी कारवाही गर्ने बताइएको छ । ...... मलगायत अरूहरूलाई पनि निलम्बनमा पारिएको छ । अहिलेसम्म ४५ जना कारवाहीमा परेका छन् । ..... मधेश आन्दोलनलाई समर्थन गर्नेहरूलाई नेकपा एमालेले ठाउँको ठाउँ कारवाही गर्ने नीति लिएको छ । त्यो नीति अनुरूप जहाँको नेता भए पनि त्यही जिल्लाले कारबाही गर्नसक्ने भनेर परिपत्र गरेको छ । त्यस हिसाबले ठाउँ ठाउँमा पार्टीको साथीहरू मधेश आन्दोलनको पक्षमा लाग्नुभएको छ । उहाँहरू कारवाही गर्ने नीति छ तर काँहीकाँहि चाँहि माग जायज नै हो भनेर कारवाही नगरेको पनि छ । धेरै ठाउँमा सहिष्णुता देखाएको छ । तर,

रौतहटमा एकाधिकार छ । पहाडियाकरणले यहाँ जरा गाडेको छ ।

....... अब नेकपा एमाले मधेशी, थारू, दलित, जनजाति विरोधी पार्टी भएको ठहरिन्छ । ..... म लगभग २५ वर्षदेखि नेकपा एमालेको एउटा सिपाहीको रूपमा काम गर्दै आइरहेको छु । विगतको संविधानसभाको चुनावमा म नेकपा एमालेको तर्फबाट उम्मेदवार पनि थिएँ । ..... अहिलेसम्म मधेशी जनताले हक अधिकार नपाउनुमा सबभन्दा मूल कारक नै आफूलार्य राष्ट्रिय पार्टी भनाउनेहरू छन् । ती राष्ट्रिय पार्टीमा काम गरिरहेका मधेशी नेताहरूले आफ्नो नेतृत्वकोमा गएर मधेशी जनतालाई हामी फकाइहाल्छौं मिलाईहाल्छौं तिनीहरूबाट केही हुन सक्दैन अहिले हल्ला भईरहेको छ दुई चार दिनमा सेलाइहाल्छ फेरि जित कांग्रेस एमालेकै हुन्छ । एमाओवादीको नै बिगबिगी रहिरहन्छ भन्छन् । त्यसले गर्दा नै मधेशको माग सम्बोधन हुन नसकेको हो । ........ मधेशी पुत्रहरू दैनिक छातीमा गोली थापेर आफ्नो रगत बगाईरहेका छन् । यो अवस्थामा अहिले पनि ठूला दलका मधेशी सभासद्हरू आफ्ना नेतृत्वको दरबारलाई छाडेर आफ्नो जन्मभूमिमा आएर केही गरून् केही देखाउन् जनताको अधिकार स्थापित गराइदिऊन् त्यसपछि को कुन पार्टीमा र कहाँ जान्छ त्यो उनीहरूको स्वतन्त्रता हो त्यसमा कसैको हस्तक्षेप हुँदैन । पहिले मधेशको लागि लडौं । ..... जसलाई संविधानको आवश्यकता नै थिएन तिनीहरू फेरि एकपटक संविधानमा हाबी भएका छन् र उनीहरू नै संविधानमा रमाइरहेका छन्, दीपावली मनाइरहेका छन् । ..... पहिलो संविधानसभामा जति मधेशी सभासदद्हरू निर्वाचित भएका थिए ती सभासद्हरूलाई त्यतिबेला यी राष्ट्रिय भनाउँदा पार्टीहरूले संविधान बनाउने काममा नलगाईकन खाली कुर्सीको खेलमा लगाए । संविधानसभामा प्रधानमन्त्री बन्ने र प्रधानमन्त्रीबाट हटाउने खेलमा मात्र लगाए यिनीहरूलाई मधेशी जनताको नजरमा यस्तो बनाइदिए कि तिम्रो नेताहरू चाँहि कुर्सीको पछिपछि मात्रै हिंड्छन् । ..... यिनीहरूले संविधान बनाउँदैनन् यिनीहरू तिमीहरूको अधिकारको पक्षमा छैन भन्ने प्रभाव जनतामा पारिदिए र त्यसको प्रभाव दोस्रो संविधानसभामा तराईको सम्पूर्ण क्षेत्रबाट ९०% भन्दा बढी सिट कांग्रेस, एमाले र माओवादीले जिते । ...... जस्तै रौतहटकै क्षेत्र नं. १ मा ४० हजार मतदाता रहेका छन् भने ५२ जना उम्मेदवार रहेका थिए । यस पटकको निर्वाचनमा त्यो ५२ जना उम्मेदवारमध्ये १ जना माधव कुमार नेपाल हुनुहुन्छ बाँकी ५१ जना सबै मधेशी नै हुन् ।

८००० मत माधव कुमार नेपालले ल्याउनु भयो भने बाँकी ३२ हजार मत त मधेशीहरूसँग नै छ नि अनि कसरी हार्छ मधेशीले ।

..... नरेन्द्र मोदीका दुत नेपालमा आउँदा हल्लीखल्ली भयो तर यही केपी ओलीको दुत प्रदीप ज्ञवाली दिल्ली जाँदा कुनै हल्लीखल्ली भएन ।
मधेश प्रदेशबाट पछि हटे कसैको हित नहुने : यादव



सोनलसँग भेट्न ठाकुर पुगे कारागारमा
भट्टराई जनकपुर जाँदा तनाव
उनले संविधान निर्माणको महत्वपूर्ण समितिको सभापतिको जिम्मेवारी लिएर पनि मधेशलाई अधिकार दिलाउन नसकेको भन्दै माफी मागे । तर, बाबुरामले नयाँ संविधान जलाउनु पर्ने भन्दै आन्दोलनकारीले मञ्च जलाइदिएका छन् ।


मधेशका जिल्लामा धमाधम कांग्रेस, एमाले र एमाओवादी परित्याग गर्दै
मधेशका जिल्लाहरुबाट सयौंको संख्यामा नेपाली कांग्रेस, एमाले र एमाओवादीका कार्यकर्ता पार्टी परित्याग गरी रहेका छन् । मंगलवार बिरगंज नेकपा एमाले बुद्धिजीवी संगठनका केन्द्रीय सदस्य श्री हरिहर यादवको नेतृत्वमा सैयौंको संख्यामा नेपाली कांग्रेस, नेकपा एमाले र एमाओवादी पार्टीका सक्रिय स्थानीय कार्यकर्ता पार्टी परित्याग गरि सदभावना पार्टीमा प्रवेश गर्दै गरेका छन् । ..... उनीहरुले कांग्रेस, एमाले र एमाओवादीले मधेशी जनताको मत प्राप्त गरे पनि जनतालाई धोका दिएको आरोप लगाएका छन् । पार्टी प्रवेश कार्यक्रममा आफ्ना विचार राख्दै उनीहरुले

कांग्रेस, एमाले र माओवादी जस्ता पार्टी अगामी निर्वाचनमा मधेशमा लज्जास्पद तरिकाले हार्ने

ठोकुवा समेत गरे । उनीहरुले मधेशी जनताको दुःख पहाडी नेतृत्वका पार्टीले कहिले पनि बुझ्न नसकेको भन्दै उनीहरु मधेशीलाई केवल भोट ब्यांकको रुपमा बुझेको समेत बताए । तिन पार्टीबाट १ सय ५० जना सक्रिय शिर्ष कार्यकर्ताहरुले पार्टी त्याग गरेको घोषणा गर्दै सद्भावना पार्टीका प्रवेश गरेका छन् । कार्यक्रममा सद्भावना पार्टीका अध्यक्ष राजेन्द्र महतोले उनीहरुलाई फुलमाला लगाएर स्वागत गरेका थिए ।
'संविधान पुनर्लेखन हुनुपर्छ'
सद्भावना अध्यक्ष राजेन्द्र महतोले सरकारले मधेसी मोर्चाको सर्त पूरा नगरी गठन गरेको वार्ताटोलीको औचित्य नभएको बताएका छ।
मध्यस्थकर्ताको भूमिकामा भट्टराई
भारतपरस्त आरोपबाट भट्टराई वाक्क भैसकेका छन्। अचेल उनलाई यो आरोपले छुन पनि छाडेको छ। 'कस्ले के भन्छ त्यो मेरो रुचिको बिषय हैन,' भट्टराईलेको भनाई छ 'तराई–मधेश र पहाडका जनताबीच द्वन्द्व बढाएर स्थिति भड्काउन खोजिएकोमा मेरो चिन्ता छ', उनले शीर्ष नेतृत्व र आन्दोलनरत पक्षलाई सम्हाल्न सकिने तहमामात्रै द्वन्द्वलाई सीमित राख्न आफूले आग्रह गरेको बताए। .... भट्टराई मात्र एक यस्ता शीर्ष नेता हुन जसलाई यतिबेला आन्दोलनरत पक्षले आफ्नै ठानेर समस्या सुनाउने गर्छन्। ...... सरकार र प्रमुख दलका शीर्ष नेतासँग पनि भट्टराईको निरन्तर उठाबस चलिरहेकै छ। हिजैमात्र नेपाली कांग्रेसका उपसभापति रामचन्द्र पौडेल र सञ्चारमन्त्री मिनेन्द्र रिजालसँग उनले समस्यालाई समाधानबारे छलफल गरेका थिए। एमाले नेतासँग पनि त्यतिकै सम्पर्कमा छन्। ..... भारतको हस्तक्षेपमा मौनता साँधेका उनी भारतका पनि मध्यस्थकर्ताका भूमिका निर्वाह गर्नसक्ने पात्र हुन्। ..... आन्दोलनरत मधेसी मोर्चा र थारू नेताहरु समेत भट्टराईप्रति लचिलो छन्। उनीहरू अाफ्ना सवालहरूमा भट्टराईले सघाएको ठान्छन्। हिजोअाज भट्टराई सरकारसँग अान्दोलनरत मोर्चाको दूरी घटाउन र समस्याको निकास खोज्न भूमिका निर्वाह गर्दैछन्। उनको यो भूमिकाप्रति धेरै मधेसी नेता प्रशन्न छन्। संघीय समाजवादी फोरम नेपालका सचिव अभिषेक प्रताप शाह भट्टराईको भूमिकालाई लिएर खुशी व्यक्त गर्छन्। ..... अहिले शीर्ष नेताहरुले बुझ्न नसकेको कुरा उहाँले बुझ्नुभएको हामीले पाएका छौंं।'
जनकपुरमा लखेटिए बाबुराम
दिउँसो करिब एक बजे हवाइमार्ग हुँदै जनकपुर आइपुगेका उनले केही वेरसम्म बृहत्तर जनकपुर क्षेत्र विकास परिषद्को सभाकक्षमा एमाओवादीका मधेशी नेता रामकुमार शर्मा, रामचन्द्र झा, रामरिझन यादव, तराई मधेश राष्ट्रिय अभियानका संयोजक जेपी गुप्ता लगायत स्थानीय केही अगुवासँग संक्षिप्त अन्तरक्रिया गरेका थिए। ..... त्यहाँबाट करिब पौने तीनबजे पुर्वनिर्धारित कार्यक्रम अनुसार गोपाल धर्मशाला परिसरमा निर्माण गरिएको मञ्चमा पुगेका भट्टराई जम्मा १२ मिनेट बोलेर एयरपोर्ट तर्फ निस्केका छन्। पहिलेदेखि नै उनलाई जनकपुर प्रवेश गर्न नदिन आन्दोलनरत मधेशी मोर्चा र युवा संघर्ष समितिलगायतले उनले जनकपुरमा संविधानको प्रतिलिपि जलाउने शर्तमा आउन दिन छुट दिएको थियो। यति हुँदा पनि

भट्टराई एयरपोर्टबाट जनकपुर नगरमा प्रवेश गर्ने क्रममा ठूलो भिडले कालो झण्डा देखाउँदै उनको विरोध गरेको थियो।

...... भट्टराइले संविधान जलाउनु भन्दा संसोधन गरेर जायज मागको सुनुवाइ गर्नुपर्ने धारणा राखेका थिए। उनले नाकाबन्दी खोल्नुपर्ने र संवाद र सहमतिबाट समाधान खोज्नुपर्ने बताएपछि चर्को बिरोध सुरू भएको थियो। मञ्चमा भट्टराई बोलिरहँदा दर्शकदिर्घाबाट संविधान जलाउ, संविधान जलाउ भन्दै हुटिंग हुन थालेपछि उनले मन्तव्य छोट्याएर प्रहरीको सहारामा एयरपोर्ट तर्फ निस्किन भ्याए। पाँच भ्यान प्रहरीको सुरक्षाघेरामा भट्टराई धर्मशाला परिसरबाट बाहिर निस्कन सफल भएपनि आन्दोलनकारीले संविधान जलाउने शर्त स्वीकार गरेर पनि संविधान जलाउन इन्कारगरि मधेशीलाइ धोका दिएको भन्दै उनका सहयोगी कार्यकर्ता रामचन्द्र झा, रामरिझन यादव र रामकुमार शर्मालाई कुटपिट गरेका छन्।
धनुषा कार्य समितिले राप्रपा नेपाल त्याग्यो
पार्टीका जिल्ला अध्यक्ष रितेश सिंहले जनकपुरमा पत्रकार सम्मेलनगरी आजै (बुधबार) बाट आफुहरुले पार्टी परित्याग गरी मधेशमा जारी आन्दोलनमा होमिएको जानकारी दिए। ...... पार्टीको जिल्ला कार्यसमितिका उपाध्यक्ष सुदर्शन सिंह, सचिव बद्रीनारायण मल्लिक र कोषाध्यक्ष जितेन्द्रकुमार साहलगायत करिब दुई दर्जन जिल्ला नेताहरु सञ्चारकर्मीमाझ उपस्थित भई पार्टी परित्यागको घोषणा गरेका हुन्। पार्टीलाई संविधानसभाकै चौथो ठूलो दलको रुपमा स्थापित गर्ने मुख्य एजेन्डालाई नै नेतृत्वले लत्याइदिए पछि सो पार्टीमा रहिरहनुको औचित्य नभएको ठहर गरी सामुहिक रुपमा परित्याग गरेको जिल्ला अध्यक्ष सिंहले बताए । ..... मधेशमा ४० जना भन्दा बढीको ज्यान गइसकेपनि आन्दोलनबारे ठोस वक्तव्य जारी गर्न रुची नदेखाएको र पुरानो जमानाको खसवादी चिन्तन हावी हुँदै जानथालेपछि बाध्य भएर हामीले पार्टी परित्याग गरेका हौं


पहाडी शासकले मधेसलाई सधै धोका दिएको छ : बाबुराम भट्टराई
जनकपुर पुगेलगत्तै बाबुरामले मधेसी समुदायलाई उत्तेजित पार्ने अभिव्यक्ति दिएका छन् । सुरुमा आफू आन्दोलनकारी नभई सहजकर्ताका रुपमा मधेस आएको बताएका बाबुरामले पहाडी शासकले मधेसलाई सधै धोका दिएको भनेर उत्तेजित अभिव्यक्ति दिए । जनकपुर विमानस्थलमा ‘सेफ ल्याण्डिङ’ गरेका बाबुरामले भने- ‘म आन्दोलनकारी होइन । मधेसको समस्या समाधानका लागि सहजकर्ताका रुपमा यहाँ आएको हुँ ।’ ..... ४५ दिनदेखि मधेसमा भइरहेको आन्दोलनलाई वार्ताबाट समाधान खोज्नुपर्ने बताउँदै उनले मधेसका मुद्दालाई सम्बोधन गर्नका लागि संविधान जारी गर्नुभन्दा पहिले पनि आफूले धेरै पहल गरेको तर, तीनै दलका शीर्ष नेताहरुलाई पटकपटक आग्रह गर्दा पनि कसैले कुरा नसुनेको गुनासो गरे ।


अवरोध हटाउन भारतलाई हार गुहार गर्दै ओली
लोकतान्त्रिक प्रक्रियाबाट दुई तिहाइ सभासद्को मतबाट जारी भएको संविधानलाई पुनर्लेखन गर्नुपर्छ भन्ने कतिपय मधेसकेन्द्रित दलका नेताका भनाइमा पनि उहाँले असहमति राख्नुभयो । ओलीको प्रश्न थियो – “जिद्दीको पनि हद हुन्छ, असंवैधानिकताको पनि हद हुन्छ ।

अङ्गीकृत नागरिकता भएकालाई मुख्यमन्त्री किन चाहियो ? नेपाली छैनन् ?”

ठीक गर्‍यौं बाबुराम !
एकजना मित्रले फोन गरेर भने-‘बाबुरामले पार्टी छोडे यार !’ सुन्नेबित्तिकै यति खुशी लाग्यो कि कुनै आत्मिय मित्र जेलबाट निस्केको खबर सुन्दाजस्तो ! मनमनै सलाम अर्पण गरेँ बाबुरामलाई । लाग्यो-ठीक गरे !

गोरुझैँ जोतिनपर्ने र बन्दीझैँ अपमान खेप्नुपर्ने ठाउँबाट मुक्त भएछन् !

..... राजनीतिक पार्टीमा विचार भनेको ‘प्राण’ हो र संगठन भनेको शरीर । ..... विचारका निर्माता आफैँले पार्टी छोडेपछि माओवादी प्राणहिन बन्ने र केही समयमै दुर्गन्धित भएर सिद्धिने कुरा उनले भनिराख्नु जरुरी थिएन । ..... मधेस आन्दोलनप्रति गम्भीर हुनुपर्छ भन्ने बाबुरामको धारणा भारतपरस्त होइन, राष्ट्रवादी नै हो । ..... आˆनो मोटोपन र सुगर घटाउन साइकल चढ्छु भन्नेलाई राष्ट्रवादी देख्ने अन्ध राष्ट्रवाद र अन्धभक्तिबाहेक अरु केही होइन ।

एउटा मुलुकले हस्तक्षेप गर्‍यो भनेर अर्को मुलुकलाई गुहार्नेहरु कसरी राष्ट्रवादी हुन सक्छन् ?

....... मधेसमा आन्दोलन चर्केर सयौँ जनता मरिरहँदा यी भारतीय हुन् भनेर निर्मम बन्नु राष्ट्रवाद होइन । यसमा त झन् देश टुक्र्याउने षड्यन्त्र अन्तरनिहीत देखिन्छ । .....

जसरी अमेरिकामा काला जातिमाथि गोरा जातिले अपमान र घृणा गर्थे, त्यसरी नै नेपालमा पनि मधेसी र थारुलाई अपमान मात्र होइन, घृणा गर्ने गरिएको छ ।

..... राष्ट्रियता कम्युनिष्टको नारा होइन । सैद्धान्तिक रुपमा त कम्युनिष्टहरुले विश्वभरकै जनतामा परेको दमन र उत्पीडनको विरुद्ध बोल्नुपर्छ, संघर्ष गर्नुपर्छ । तर, नेपालका पाखण्डी कम्युनिष्टहरु राष्ट्रवादको वकालत गर्दै देशमा बिखण्डन ल्याउने वातावरण बनाउँदैछन् । ....... चुनावको बेला रकम लिन बिदेशी दुताबास धाउने र खुलामञ्चमा सोझा जनतालाई जम्मा गरेर फेरी, राष्ट्रियताको नारा लगाउने फटाहा शासकहरु ..... नेपाललाई भारतमाथि निर्भर बनाउने नेतृत्व पनि यही नक्कली राष्ट्रवादी नेतृत्व हो, अरुले बनाएका होइनन् । ..... हाम्रो मुलुकलाई परनिर्भर बनाउने असमान सन्धि-सम्झौता अलौकिक शक्तिले गरेर दिएको होइन, यिनैले गरेका हुन् । यस्ता नेताहरु एकाएक कसरी राष्ट्रवादी बने ? ..... खाडी मुलुकमा पसिना बगाएर कमाएको रेमिट्यान्स नेपालमा बसेर भ्रष्टाचार गर्ने पनि यिनै नेता हुन् । दक्ष जनशक्ति यिनैको कारण विदेशमा पलाएन हुन वाध्य भएका हुन् । देशलाई समृद्ध बनाउन यिनले के गरे ? ...... आन्तरिक समस्या हल गर्न नसक्ने अनि, हस्तक्षेप गरे भनेर छिमेकीलाई चिढ्याएर जनतालाई दुःख दिने पनि काठमाडौँका शासकको अपराधिक मानसिकता मात्र हो । काठमाडौँका शासकलाई त जुन मुलुकको गुलामी गरे पनि भयो तर, खोक्रो राष्ट्रवादले जनताको दिनचर्या कष्टकर बन्दै गएको ती सामन्ती शासकलाई के थाहा ! ...... अझ, ढीला गरे । किनकि, माओवादी आन्दोलनको सबैभन्दा अवसरवादी खेमा (प्रचण्ड गुट)सँग वैद्यले भन्दा बाबुरामले नै पहिले विद्रोह गर्नुपर्थ्यो । ..... बाबुरामले माओवादी छोड्न सक्दैन, माओवादीमै बसेर गन्गन् गरिरहने हो भन्ने गर्थे मान्छेहरुले ! ... दीर्घकालीन योजना निर्माण र कार्यान्वयनको क्षमता राख्ने बाबुरामले अब नेपालजस्तो गरीब मुलुकलाई सम्पन्न र आत्मनिर्भर बनाउन सक्ने विचार र सोको कार्यान्वयन गर्न सक्ने नयाँ पार्टी निर्माण गर्नुपर्दछ ।


मधेशी मधेश ही नही देश भी चलाने में सक्षम है : विश्लेषक सि.के. लाल
खसवादी शासक देश चलाने में असक्षम सावित हो चुका है यह संविधान से जाहीर होता है । अगर देश चलाने की क्षमता उनमे होती तो आज देश में द्वन्द नही होता, इसलिए कहता हूँ कि अब वो लोग राजनीतिक मधेशी जनता को शोप दें । ..... खसवादी शासक जनता के मत का दुरुपयोग किया है । बड़ी सख्यां में जितकर जाना और शासन करना बडी बात नही है क्योकि इसका भी बहुत बडा इतिहास है, हिटलर भी बहुमत से ही जितता था ..... ऐसा बहुत सारा इतिहास है कि बहुमत के बल पर जनता की आवाज को दवाने वाला खुदको मिटा चुका है । वर्तमान शासक ने भी मधेश आन्दोलन को यही समझ रखा है । वह समझते है कि राष्ट्र का सेना, जिल्ला प्रशासक, न्याय, कुटनीतिक के साथ साथ ही बहुमत भी हमारे साथ है । हम जैसा चाहे वैसा कर सकते है । अगर ऐसा मनसाय नही होता तो जायज माँग के लिए आन्दोलित निहथ्या जनता उपर बन्दूक की गोलियाँ नही बरसाते, अश्रु ग्यास नही छोडते, घर घर में जाकर नही पिटते । जबतक जनता के मत का सदुपयोग होता है तब उसका शासन चलता रहता है, जनता की मत दुरुपयोग होने पर शासन खतरे में रहा है इतिहास बतला चुका है । .....

पाकिस्तान के मुसरफ ने भी ९० प्रतिशत मत तथा इराक के सद्दाम ने ९५ प्रतिशत मत के आधार में क्रुरता पूर्वक शासन किया था ।

लेकिन नतिजा यह निकला की वह पतन हो गया । अब वही हाल नेपाल में होगा वह भविष्य बतला रहा है । ....... एमाले तो एक सीमित समुदाय की पार्टी है, उसे सम्प्रदायिक पार्टी कहने से भी होगा । ..... संविधान में नागरिकता, जनसंख्या के आधार में निर्वाचन, समावेसिता, न्याय प्रणाली, आत्म निर्णय के अधिकार सहित त्रुटिपुर्ण रहा


​मधेसको आन्दोलनलाई चुरेभावरको चुनौती
२०६२/२०६३ मा भएको मधेश आन्दोलनका क्रममा समानान्तर आन्दोलन भएको थियो चुरेभावरको एकता पार्टीको। दुबै आन्दोलन समानान्तर रुपमा अघि बढेपछि तात्कालिन सरकारले दुबै पक्षसँग सहमति गरेको थियो। ...... मधेसीदलसँग मधेस स्वायत्त प्रदेश निर्माण गर्ने सहमति भएको थियो भने चुरेभावरसँग भावर प्रदेशलाई समेटेर भावर प्रदेश निर्माण गर्ने सहमति भयो। त्यतिवेला मधेसी दलहरुसँग आठ बुँदे सहमति भएको थियो भने चुरेभावरसँग नौं बुँदे सहमति भएको थियो। ..... मधेसी दलहरुले समग्र मधेस एक प्रदेश वा एक मधेस दुई प्रदेश भनेर नारा लगाइरहेका बेला चुरेभावरले पूर्व मेचीदेखि पश्चिम महाकालीसम्म एक प्रदेश माग गरेको छ। ..... ‘नौं बुँदे सम्झौतामा मुलुक संघीयतामा जाँदा भावर प्रदेश कायम गर्ने सहमति भएको थियो’ चुरेभावर लोकतान्त्रिक पार्टीले जारी गरेको विज्ञप्तीमा भनिएको छ, ‘सरकारले त्यतिबेला गरेको सम्झौता कार्यान्वयन नभए पूर्व मेचिदेखि पश्चिम महाकालीसम्मका भावरवासी चुप लागेर बस्ने अवस्था छैन र भावर प्रदेशका लागी आन्दोलनको आँधिबेहरी ल्याउन पनि हामी पछि पर्ने छैनौं।’ ..... ‘अंगिकृत नागरिकता धारीहरुलाई प्रमुख पदमा पुर्‍याउन पाउनुपर्छ भन्नुले आन्दोलनकारीको नियत प्रष्टीएको छ।’


सिमामा मोर्चाको धार्ना पाचौ दिन पनि जारी नेता महतोको खाना र बासपनि नाका मै



मधेश अान्दाेलनः काठमाडौं पुग्ने बाटो
हुन पनि, काठमाडौंको जनजीवन प्रभावित नभएसम्म राज्य चलमलाउँदैन। ४० दिनभन्दा लामो मधेश बन्दबाट टसमस नभएको काठमाडौले अहिले हल्का सुगबुगाहट देखाएको छ। त्यसो त, काठमाडौंमा राज्यका प्रभावशाली पंक्ति मात्र बस्दैनन् र जनसांख्यिक बनोटको हिसाबले यो महानगर आफैंमा ‘सानो नेपाल’ भएको छ। राजधानी भएकोले यो शहरले आफ्नो दैनिक जीवनका लागि एउटा निश्चित अवधिसम्मको संग्रह पनि गरेकै छ। सरकारलाई गलाउन देशको एउटा भूगोलका बासिन्दाले अर्को भेगकालाई असहज पर्ने गरी गरिने आन्दोलन छलफलको अर्को विषय हुनसक्छ। ..... एक दशकमा तीन पटक भएको मधेश आन्दोलनको मूल सन्देश हो– यो क्षेत्र प्रादेशिक संरचनामा जान चाहन्छ। मधेश अब काठमाडौंसँग जोडिएर समग्र नेपालको समृद्धिमा सहयोगी बन्न चाहन्छ। नेपालको भूगोलभित्र रही आफ्नो उच्चतम सम्भावनाहरूको खोजी मधेशी मूलधारको मनोविज्ञान हो। यो नेपाल राज्यका निमित्त गतिलो पूँजी पनि हो, तर काठमाडौसँग सम्मानजनक रूपमा जोडिने चाहनाको निरादर हुँदा मधेशीहरूको ऊर्जा आन्दोलनमै उडिरहेको छ। ......

अब मधेशले दिल्लीको बाटो भएर काठमाडौं पुग्ने? अनि काठमाडौं आफैं वीरगंज, विराटनगर पुग्ने कि दिल्लीमार्फत मधेश आउने?

.... काठमाडौंको मनस्थिति के देखियो भने– ‘मधेशीहरूले निकै कचकच गरे, यिनलाई एउटा प्रदेश छुट्याई दिऊँ। भारतको छत्तीसगढ जस्तो बनोस् कि झारखण्ड जस्तो, एउटा प्रदेश छुट्याई दिऊँ।’ .........

अहिलेको प्रदेश २ जुन मनोविज्ञानले ल्याइएको छ, त्यसमा काठमाडौंको मधेशप्रतिको पूर्वाग्रह र प्रतिशोध प्रष्टै झ्ल्किएको छ।

काठमाडौंका शासक वर्गलेे देखाएको मधेशी सङ्घर्षप्रतिको पूर्वाग्रह र प्रतिशोधको भावनाले देशलाई सहजताका साथ अगाडि बढाउन मद्दत गर्दैन। ..... अब काठमाडौंसँग मधेशको केवल दुई प्रकारको सम्बन्ध हुनसक्छ– केन्द्रसँग सम्मानजनक सम्बन्ध रहेको स्वायत्त मधेश र काठमाडौंसँग एउटा स्वतन्त्र गणतन्त्रको सम्बन्ध भएको मधेश। ..... मधेशमा भइरहेको आन्दोलनमा पिलीभितदेखि फारबिसगंजसम्मका भारतीय क्षेत्रमा स्वस्फूर्त चासो देखिएको छ। विगतमा नेपालमा लोकतान्त्रिक आन्दोलनहरू हुँदा पनि नेपालसँग जोडिएका भारतीय क्षेत्रमा यस्तै हुन्थ्यो र तदनुरूपका गतिविधि हुन्थे, तर यसपटक माहोल अलि फरक छ, खासगरी ‘मधेशी दमन’ भन्ने बुझाइका कारण।

साझा सांस्कृतिक समूह भएका सीमापारिका भारतीयहरूबाट अहिले जुन खालको सहयोग भइरहेको छ, विगतमा यस्तो भएको थिएन। यसले सीमाञ्चलको बदलिंदो अवस्था देखाउँछ।

...... बिहारमा हुन लागेको र उत्तरप्रदेशमा केहीपछि हुने प्रादेशिक निर्वाचनका कारण पनि भारतको केन्द्रीय सत्तामा आरुढ भारतीय जनता पार्टी (बीजेपी) र त्यसका नेता रहेका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको चासो बढाएको छ, सीमाञ्चलमा। ..... नेपालमा जारी संविधानलाई लिएर भारतबाट आएको प्रतिक्रियाले भने मधेशमा ‘बल्ल दिल्ली बोल्यो’ भन्ने बुझाइ छ।


मधेस बन्दको ४५ दिन : पहिले रुवायो, अहिले हँसायो !
कतै भैंसी जुलस कतै, गधा र कुकुर !
तराई/मधेसमा जारी आन्दोलनले सोमबार ठ्याक्कै डेढ महिना पूरा गरेको छ । साउन ३० गतेदेखि शुरु भएको आन्दोलनको प्रारम्भमा धेरै मानिसहरु गोलीको शिकार भए । मधेसमा रुवावासी र कोलाहल भयो । अहिलेचाँहि आन्दोलनकारी हँसाउन थालेका छन् । यस्तो लाग्दैछ, मधेस आन्दोलनमा हास्य रस प्रवेश गरेको छ । ..... शुरुमा मुख्य तीन दलका नेतामाथि आक्रोश पोखेका आन्दोलनकारी अहिले आएर आफ्ना जिल्लाका सभासदहरुबिरुद्व पनि आक्रोश पोख्न शुरु गरेका छन् । ‘आफूहरु आन्दोलनमा रहँदा पनि आफूहरुको मर्म नै नबुझिकन संविधानमा हस्ताक्षर गरेको’ भन्दै सभासदविरुद्व पनि आन्दोलन थालिएको छ । ..... भैंसीको सिङमा प्रधानमन्त्री सुशील कोइराला, एमाले अध्यक्ष केपी ओली, एमाओवादी अध्यक्ष पुष्पकलम दाहाल, कांग्रेस महामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौला र गृहमन्त्री बामदेव गौतमको ट्याग बनाएर भुण्ड्याइएको थियो । .... आन्दोलन गरे पनि एकतर्फी रुपमै संविधान जारी गरिएपछि नेताहरुलाई गधासँग तुलना गर्दै आन्दोलनको गतिविधि गरिँदैछ । गधाको शरीरमा यी चार नेताको फोटो टाँगेर गधालाई नगर परिक्रमा गराएर प्रदर्शनहरु गरिएको छ । सप्तरी सदरमुकाम राजविराजसहित कञ्चनपुर नगरपालिका तथा सिरहा सदरमुकाममा पनि गधा जुलुस प्रदर्शन भएको छ । ....... ‘तीन दलका चार नेतालाई फाँसी दिइएको छ ।’ ..... प्रधानमन्त्री तथा नेपाली काँग्रेसका सभापति सुशील कोइराला, नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओली, एमाओवादीका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र एमाले नेता तथा गृहमन्त्री बामदेव गौतमको पुत्ला बनाएर सडकमै टाँगिएको छ ।
मधेससहितको नयाँ राष्ट्रवादको निर्माण गरौँ
आठ वर्षदेखि संविधान निर्माणमा काम गरिरहेको छु। ‘मुर्गी जितनी बढ्ती हे उत्‌नी दुम सुटकाती हे’ जस्तै भएको छ ।

हाम्रो उर्जा पनि जिरोमाइल टु जिरोमाइल भइरहेको छ।

संविधान घोषणा भएको दिन घर फर्किदा बुढीले सोधी के पायो त? झुठ बोल्न पनि भएन र साँचो पनि बोल्न सकिनँ। केही पाएनौ पनि भन्न भएन, पाएको गुमायो भन्न पनि भएन। ..... अन्तरिम संविधानले सेटल गरिसकेको जनसंख्याको आधारमा निर्वाचन क्षेत्र र समानुपातिक समावेशी हटाउन के आवश्यक थियो? ..... भाारत विरुद्ध ट्विटे र फेसबुकवालाहरू युद्व नै छेडेका छन् भन्दा पनि हुन्छ। अर्थात सामाजिक सञ्जालमा भारतले अघोषित नाकाबन्दी गर्‍यो भनेर भारतको व्यापक आलोचना भइरहेको छ। यी समूहले त कमसेकम नेटमा भएपनि आक्रोश पोख्न पाएका छन्। .... विचार के गर्नुपर्‍यो भने

आन्दोलन गर्ने अधिकांश मधेशी थारूहरू नेट भनेको के हो त्यो पनि थाहा छैन। तिनका वारेमा सोच्ने कि नसोच्ने?

...... तिनी जन्मँदै भारत विरोधी राष्ट्रवाद लिएर जन्मन्छन्। हामी पनि तिनका भारतविरोधी मानसिकताका शिकार भएका हुन्छौं। ठूला दाइप्रतिको आक्रोशले हामी आफनै मुलुकमा विदेशी नागरिकको रुपमा भेदभाव सहन बाध्य हुन्छौं। ..... भारतविरोध र मधेसी विरोध पर्यायावाचीको रूपमा प्रयोग हुन्छ। ऋतिक रोशनले नेपाल बाहिर बोलेको विषयमा काठमाडौंमा मधेशीहरू कुटिएको अझै सम्झिरहेको छु। मलाई थाहा छैन, तर

म ल कलेजको क्लासबाट भागेर डेरा पुगेँ। थापाथली पुलको छेउ छेउ हुँदै मुख छोपेर कलंकी पुगी जनकपुर भागेर कुटाइ खानबाट जोगिएको हो।

त्यो बेलामा भाग्नु परेको पीडा अझै ताजै छन्, किनभने ऋतिक रोशनको कथित नेपालविरोधीको टिप्पणी भारतीयहरूमात्रै भएनन्, यहाँका धोती लगाउने मधेसीहरू पनि भए, काला वर्णका मजस्ता मधेसीहरु पनि भए, जो वास्तवमा जिन्दगीमा धोती नलगाए पनि धोती कहलिन्छन काठमाडौंमा। फेरि त्यस्तै माहोल बन्दै गएको छ। सचेत हुने बिषय हो यो। ........ नाकाबन्दी गर्ने मधेसी र थारू नेताहरुका परिवार र छोराछोरी पनि काठमाडौंमा छन्। तिनीहरु पनि नाकाबन्दीको चपेटमा पर्नेछन्। ४४ दिनमा ४१ जनाको मृत्यु हुँदासम्म पनि यो काठमाडौंको सत्ताले सुनेन। पहिले नै लोकतान्त्रिक चरित्र देखाएर संवाद मार्फत समस्या सुल्झाएको भए आज यो अवस्था आउने थिएन। आफ्नै देशका जनताले त्यत्रो आन्दोलन गर्दा कानमा तेल हालेर सुत्ने? राजनीतिक समस्यालाई सुरक्षा परिचालन गरेर हल खोज्ने कार्य गरेको परिणाम स्वरुप आजको अवस्था आएको हो। ...... हाम्रा पौने दुई भोट तपाईँका एक भोट नहोस् भनि माग्नु नाजायज हो? सबै समुदायका राज्यमा बराबरी हिस्सेदारी होस् र समानुपातिक समावेशीको व्यवस्था होस भनी माग गर्नु के लोकतान्त्रिक माग होइन? .... मोरङ, सुनसरीजस्ता मधेसका जिल्लाहरूलाई दक्षिण भाग प्रदेश नं. २ मा राखि सामर्थ्यको लागि कोसीको उपभोग गर्ने हक दिनुस भन्नु गल्ती हो ? नवलपरासी देखि कैलालीको टीकापुर सम्म थरुहट प्रदेशका माग सम्बोधन गर्न भन्नु के नाजायज हो? संघीयताको सवालमा मधेसीहरूले पहिचानको कुरा गर्दा उनीहरुलाई साम्प्रदायिक र विखण्डनकारीको विल्ला भिडाउनु जायज कुरा हो? ...... मधेसको मानसिकता अब नेपालबाट केही नपाइने हो कि भन्ने तिर गएको छ? कति चोटी आन्दोलन गर्ने? अन्तरिम संविधानले दिइसकेको अधिकारहरू पाउन पनि ४१ जना मर्नुपर्छ र? जे लिनु छ त्यो लिउँ तर एकचोटी लडौं भन्ने तिर मोडिएको छ। यी विकसित मानसिकताले नेपालको सार्वभौमसत्तामाथि खतरा उत्पन्न गर्ने संकेत दिएको छ, तर काठमाडौंले बुझ्न नसक्या मात्र हो, काठमाडौं त केवल मधेसीहरूलाई विद्रोही, साम्प्रदायिक र विखण्डनकारीको विल्ला भिडाएर दबाउन चाहन्छ। दिल्लीले चाँडै बुझेर रोकेकोमा नेपाली राष्ट्रवादीले पनि भारतप्रति विरोध गर्नुपर्ने कारण छैन। तर केही छैन, कोही ढिला बुझ्छन् कोही चाँडै। को कताबाट आए भन्ने विवादमा नफसौं फेरि हामी ढुंगे युगमा पुग्छौ। इतिहासलाई हतियारको रूपमा प्रयोग नगरौं।

खाँडीमा भौतारिएका हाम्रा युवा र दिदी बहिनीको पसिना र शरीरबाट कात्रो सहित आउने रेमिट्यान्सले चल्या यो देश हो।

....... अहिले हामी ठीक श्रीलंकाको सन् १९८४ को अवस्थामा छौँ । .... अहिलेको ग्लोबल युगमा लोकतन्त्र, अल्पसंख्यकको बारेमा छिमेकीले बोल्नु ट्रेन्ड नै छ। राष्ट्रवादी अडान सेलेक्टिभ हुनसक्दैन। आज भारतले मधेसी आन्दोलनरत दलहरुको पक्षमा समर्थन गर्दा हस्तक्षेप ठान्नेहरुले राणाविरोधी आन्दोलन, २०४६ सालको आन्दोलन, १२ बुँदेको यात्रा र २०६२-६३ को आन्दोलनमा भारतको सहयोग सम्झिदा पुग्छ। ...... संशोधन प्रस्ताव हालेका सभासद्हरुलाई जवरजस्ती अघोषित व्हीपको आधारमा संशोधन फिर्ता गराइयो। ध्वनिमतको आधारमा सबै धाराहरु पास गरियो। धाराहरुमा छलफल समेत गरिएन।

एमाले र कांग्रेसका मधेसी तथा थारु सभासदहरु मुटुमा ढुंगा राखी हस्ताक्षर गरे र तिनलाई अहिले घर फर्कन गाह्रो छ।

विश्वभरि कतै पनि यस्तो संविधान सभामा यस्तो अघोषित व्हीप र प्रक्रिया अपनाइएको विरलै छ।


“दीपावाली गर्ने बहुसंख्यक कि संविधान जलाउने ?” : लिम्बुवानका नेता राम मगरले गरे प्रश्न
‘सङ्घीयताको सिद्धान्त, धर्मनिरपेक्षताको व्याख्या, अधिकारको बाँडफाँडलगायत धेरै विषयमा त्रुटी छन् । संविधान पुनर्लेखन गर्नुको विकल्प छैन ।’


पोखरामा मोदीको पुत्लासँगै भारतको झण्डा पनि जलाए



मधेशको एकइन्च भूमि पनि पहाडमा नमिलाउन महतोको चेतावनी
सबै मांग संविधान संशोधनबाट पूरा भए पछि मात्र नाकाबन्दी खोल्ने बताए । .... मधेशमा भई रहेको नाकाबन्दीले गर्दा काठमाण्डौंमा रहेका मधेशी जनता माथि कुनै प्रकारको टीका टिप्पणी नगर्न र मधेशी जनता माथि दुर्व्यवहार नगर्न चेतावनी दिएका छन्। .... काठमाण्डौंमा मधेशी माथि हुने कुनै किसिमको दुर्व्यवहारले त्यसको असर मधेशमा पनि हुन सक्ने भएर त्यस प्रति सबैलाई सचेत हुन अपील गरेका छन् ।