Monday, August 31, 2015

कोइराला, गंगालाल, देवकोटा, पारिजात


Alisha Koirala

नेपालमा कसरि माथिल्लो जातका व्यक्तिहरुले छल कपटका साथ् राजनीति गरेर अन्य जात जातिलाई माथि आउन दिएन ?

धरानमा रहेको प्रसिद्ध ठुलो मेडिकल कलेज " वी. पी. कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान " को यो संस्था को निर्माण मा स्व: बि पी कोइराला को कुनै पनि भूमिका न भएता पनि ,प्रतिष्ठानको नाम स्व: बि.पि कोइरालाको सम्मान मा राखियो , बि.पि को नाम भन्दा नि बढी उनको थर "कोइराला" लाई बढी बढावा दिइएको छ ,अर्थात बि.पि को नाम को साथ् पुरै कोइराला समाजलाई सम्मानित गरिएको छ। यस्तै अर्को एउटा ट्रस्ट " सहिद गंगालाल स्मारक राष्ट्रिय मुटु केन्द्र " को नाम सहिद गंगा लाल श्रेष्ठ को स्मारक नाम मा राखिएको छ , तर यो संस्थाको नाममा " श्रेष्ठ " राखिएको छैन , अर्थात केवल सहिद गंगालाल मात्र सम्मान गरिएको छ उनको जात् समाज लाई जोडिएको छैन । कारण पता लगाउदा यस्तो रे श्रेष्ठ जोडीदा नाम ठुलो हुन्थ्यो तर कहिले बुझ्न सकिन "कोइराला" को तुलनामा "श्रेष्ठ" शब्द कसरी लामो भएछ। यस्तो धेरै उदाहरण हाम्रो समाज मा हेर्न सकिन्छ।

महाकवि लक्ष्मी प्रसाद देवकोटा को प्रसिद्ध वाक्य " मान्छे ठुलो दिलले हुन्छ जातले हैन " थियो। यस वाक्य महाकवी लक्ष्मी प्रशाद देवकोटाले त्यस समयमा दलित ,जनजाति ,आदिवासी ,मधेसी ,थारु हरुलाई हेप्ने र जातीय आधारमा आफैलाई ठुलो देखिने , आफुलाई माहान / ठुलो सम्झिने बाहुन/क्षेत्रि लाइ व्यंग हानेर लेखेका थिए । हेला गरिने तल्लो जात को व्यक्तिले नै मदन को ज्यान बचाएका थिए। जातीय आधारमा आफुलाई ठुलो सम्झिने र अन्य लाइ निच व्यहार गर्ने बाहुन / क्षेत्रि हरु सुध्रिने आशमा लघु महाकाव्य "मुना मदन " लेखेका थिए। तर के गर्ने , आफुलाई देश र जनता को राजा सम्झिने आहंकारी बाहुन क्षेत्रि अझ सुध्रिएको देखिदैन। यिनीहरुले त महाकवि लक्ष्मी प्रशाद देवकोटा लाई नै प्रयोग गरेर जातीय बढावा दिए। महाकवि लक्ष्मी प्रशाद देवकोटा को स्मारक सम्झनामा देवकोटा सडक ,देवकोटा संघ्रालय ,देवकोटा चोक जस्ता नाम हरु राखे। मैले कहिले बुझ्न सकिन कि यि स्वार्थ राजनेता हरुले महाकवी लक्ष्मी प्रशाद देवकोटा को सम्मान गरेको हो कि उसको जात देवकोटा को सम्मान गरेका हुन्।महाकवी लक्ष्मी प्रशाद देवकोटालाई प्रयोग गरि देवकोटा समाजलाई बढावा/वर्चस्व दिनुको पछि यिनीहरुको लुकेको स्वार्थ छरपस्ट बुझिन्छ।

उनि जस्तै एक महान लेखिका कवि विष्णु कुमारी वैवा (तामांग) " पारिजात " को नाम ले प्रख्यात को पुरा नाम पनि सायद नै कसैलाई थाहा होला।आज यिनी बाहुन भएकी भए नाम भन्दा बेशी जात प्रख्यात हुनेथ्यो।

अहिले बनदै गरेको बनेपा -सिन्धुली -वर्दिवास राजमार्ग को नाम " बि पी कोइराला राजमार्ग " पनि स्व :बि पी कोइराला को सम्झनामा राखिएको छ राखिएको छ, वास्तविकतामा यो राजमार्ग निर्माणमा बि. पी. कोइराला को कुनै पनि योगदान छैन ता पनि नाम राखियो कारण के त यो राजमार्ग को सपना पहिलो पल्ट उँहा ले नै देख्नु भा थियो रे ।कसलाई के थाहा यो राजमार्ग को सपना/कल्पना भारि डोको बोकेर हिड्ने त्यहाँ का बासिन्दाले वर्षौ देखि गर्दै आएका छन।ल ठिक छ , वि. पी कोइराला महान व्यक्तित्व थिए ,त्यसैले उनको नाम राखिएको हो ,तर नाम मात्र राखे भैहाल्यो नि " कोइराला " जोडिनु को कारण के ?यति धेरै राजमार्ग हरु छन् ,महेन्द्र राजमार्ग ,सिद्धार्थ राजमार्ग , कतै पनि जात उल्लेख गरिएको छैन। तसर्थ बनेपा -सिन्धुली -वर्दिवास राजमार्ग मा कोइराला सब्द जोडिनु को कारण सबैलाई स्पष्ट भै नै सक्यो होला।

निष्कर्ष के त , यदि कुनै माथिल्लो वर्ग(विसेस गरि बाहुन समाज ) का व्यक्ति लाइ सम्मान गरिन्छ भने उसको साथ् पुरा उसको जात / वर्ग लाई सम्मान गरिएको हुन्छ तर जब कुनै जनजाति ,नेवाः ,किराती ,आदिवासी ,मधेसी ,थारु जात /वर्ग /समुदाय का व्यक्ति को सम्मान हुन्छ केवल त्यस बिसेष व्यक्ति को मात्र सम्मान गरिन्छ र उसको जात /वर्ग /समुदायलाई बहिस्कार गरिन्छ।

दलित ,जनजाती ,आदिवासी ,मधेसी थारुहरुको पहिचान सहित को संघिय राज्य को बिरोध गर्नुको पछि को आफ्नो एक्कल जातलाइ छल कपट सहित माथिल्लो स्थान मा राख्न सक्ने बाहुन क्षेत्रि (विशेश गरि साश्क वर्गका बाहुन पुरुष ) हरुको स्वार्थीपना छरपष्टै झल्किन्छ।

धन्यवाद !

No comments: