Showing posts with label Jay Prakash Gupta. Show all posts
Showing posts with label Jay Prakash Gupta. Show all posts

Thursday, August 13, 2015

संघीय मोर्चा (Federal Front) को सत्ता सम्म पुग्ने बाटो



तर्क र शक्ति

उपेन्द्र र अशोक एक ठाउँ मा आए। राम्रो। बिजय गद्दार लाई फाले। राम्रो। बिजय गद्दार को चरित्र चिन्ने नेपाल को राजनीति को अंतिम मान्छे उपेन्द्र यादव। चार दल को मधेसी मोर्चा बन्यो। राम्रो। उपेन्द्र ले चन्द र वैद्य लाई एक ठाउँ ल्याए। कसरी ल्याए उसै लाई थाहा होला। तर ल्याए। त्यो राम्रो हो।

जनजाति आदिवासी ले पद्म रत्न तुलाधर लाई गणेशमान मानेका छन। मैले आफैले बीपी कोइराला को भन्दा पहिले पद्म रत्न तुलाधर को नाम सुनेको। मधेसी मा महेंद्र नारायण निधि, नेवार मा पद्म रत्न तुलाधर प्रधान मंत्री भइ सकेको हुनुपर्ने मान्छे हरु। त्यस गोलबंदी मा जय प्रकाश गुप्ता पनि छन। लेख हरु लेख्ने थोरै नेपाल का नेता हरु मध्ये जय प्रकाश गुप्ता। अहिले प्रचंड र बाबुराम को बाहुनवादी चरित्र घाम जस्तै जुन छर्लङ्ग भएको छ त्यसले जय प्रकाश गुप्ता को ती दुई ले मलाई छेड़की लाए भन्ने claim लाई बल पुगेको छ।

बहुदल का गणेशमान गणेशमान, संघीयता/समावेशीता को गणेशमान एउटा चाहिएको अवस्था छ। पद्म रत्न तुलाधर भनेको पहाड़ी रामराजा प्रसाद सिंह, खाँटी गणतन्त्रवादी। भावी राष्ट्रपति।

अनन्त माओवादी लाई दुई फ्याक गर्न सक्ने, त्यस्तै अमरेश ले काँग्रेस लाई। एमाले का जनजाति पनि गोलबंद छन।

नेपालको राजनीति मा के छ भने पैसा को थैली हुन्छ पार्टी अध्यक्ष सँग। अनि पार्टी अध्यक्ष सँग निहुँ खोज्दैनन्। राजा सँग निहुँ खोजेका हरु नवराजा हरु सँग थुरु थुरु भएर बस्छन्। भोलि चुनाव लड़न टिकट दिएन, चुनाव खर्च दिएन भने, यो आइरहेको मासिक तलब भत्ता गोल मात्र हुन्छ भन्ने छ।

भने पछि बगावत गर्ने त कसरी गर्ने? सुतिरहेको हनुमान ले सोधेको प्रश्न।

यो संविधान सभा हो। तर संसद पनि हो। संविधान लेखन को सन्दर्भ मा दुई तिहाई बहुमत चाहिन्छ। तर कानुन बनाउन साधारण बहुमत ले पुग्छ। संसद को रुपमा कानुन पनि बनाउन सक्छ यस संविधान सभा ले।

बागी सभासद जति सबै ले मिलेर एउटा कानुन पास गर्ने। कुनै पनि राजनीतिक पार्टी ले चुनाव मा ल्याएको मत को समानुपातिक पैसा पार्टी चलाउन सरकार बाट नै पाउने, अरु कतै बाट पैसा लिन नपाउने। अनि पार्टी को आय व्यय को हिसाबकिताब पैसा पैसा पारदर्शी किसिमले इंटरनेट मा राख्न पर्ने। यति गरे पछि देश को राजनीति को गंगा साफ़ हुन्छ।

अनि मजा सँग बगावत गर्ने। देखावटी बगावत होइन, साँचीको बगावत।

संसद मा जुन सुकै सांसद ले बिल ल्याउन पाऊँछ। त्यस का लागि पार्टी अध्यक्ष हुनु पर्दैन। शीर्ष नेता हुनु पर्दैन।

काँग्रेस का ९०, माओवादी का ५०, एमाले का ८० सभासद ले फुटेर नया पार्टी खड़ा गरे तिनले पछिल्लो चुनाव मा ल्याएको मत ले नै पैसा पाउने गर्न सकिन्छ।

मत को पनि र पैसा को पनि स्रोत जनता भए पछि राजनीति अर्कै उचाइ मा पुग्छ। गंगा सफाइ हुन्छ।

एमाले को जुन माफियाकरण भएको छ, त्यसको औषधि पनि यही हो।

काँग्रेस का ९०, माओवादी का ५०, एमाले का ८० सभासद। रामेश्वर राय यादव लगायत का मधेसी दल का ५०। अन्य ३०। बहुमत नै बागी हरु को छ।









Sunday, July 19, 2015

In The News (14)

सिरहामा प्रचण्डलाई कालो झण्डा देखाउने तयारी सुझाव संकलन बहिस्कार गरिने
‘राजेन्द्र, महन्थ र महेन्द्र जी, तपाईहरुबाट मधेसी समुदायले के पाए ?’
सीमाङ्कन र नामाङ्कनको जुन कुरा छ । त्यो पहिला नै हुनुपर्छ भन्नेमा मैले पनि संशोधन हालेको छु । यसमा सवैको सहमति छ । तर कसरी सीमाङ्कन र नामाङकन गर्ने भन्नेमा सहमति जुट्न सकेको छैन । हामीले के बुझ्नुपर्छ भने जनताले अहिले खोक्रो आश्वासन भन्दा पनि विकास निर्माण र रोजगारी चाहेका छन । जसले यी विषय संबोधन गर्छ, जनताले उसैलाई भोट हाल्छन । संविधान सभाको चुनावमा पनि त्यही देखियो । ..... जनतामा सेन्टिमेन्ट चाहिँ छ । नागरिकताको विभेद, विकासमा विभेद छ । स्वास्थ्य सेवा अझै पाउन सकेका छैनन । मधेसी जनताको त्यही सेन्टिमेन्टमा ठालु शासकहरुले खेलिरहेका छन । तर अहिलेको बजेटले त्यो सेन्टिमेन्टलाई सम्बोधन गर्ने प्रयास गरेको छ । मधेसी जनताले सेन्टिमेन्ट होइन, विकास चाहेका छन ।
मोदीले सीमाङ्कन र नामाङ्कन पहिल्यै टुङ्गो लगाउन भनेपछि प्रचण्ड निराश
काठमाडौंमा भाषण ठोक्दैमा मधेशमा हुँदैन आन्दोलन
कांग्रेस, एमाले, एमाओवादी र फोरम लोकतान्त्रिकले साउन २० गतेभित्र संघीयताबिनाको संविधान जारी गर्ने उद्घोष गरिसकेका छन् । त्यही लक्ष्यअनुरुप ती पार्टीका नेता तथा सभासद् सुरक्षा संयन्त्रका साथै आफ्ना दलबलका साथ मधेशका गाउँगाउँ पस्न थालिसकेका छन्, संविधानको पहिलो मस्यौदामाथि जनताको सुझाव संकलन गर्ने भनेर । तर मधेशी जनताको भावनाविपरीतको संविधान निर्माणको विरोधमा आन्दोलन घोषणा गरेका मधेशी पार्टीका अध्यक्ष तथा ठूला नेताहरु काठमाडौं छाड्न तयार छैनन् । ..... उनीहरुले कार्ल मार्क्सदेखि तमिल टाइगरसम्मका प्रसंग झिके । तर पहिचान र अधिकारबिनाको संविधान निर्माणलाई कसरी रोक्ने भन्ने सन्दर्भमा कुनै ठोस योजना राख्न सकेनन् । काठमाडौं छाडेर आन्दोलनमा सहभागी हुन सबै मधेशी मधेश जाऔं समेत भन्न सकेनन् । ..... यस्तो लाग्दै थियो, पार्टी अध्यक्षहरु घोषित आन्दोलनलाई तार्किक निष्कर्षमा पुर्‍याउने विषयमा आफै स्पष्ट छैनन् । यस्तो लाग्दै थियो, या त उनीहरु आन्दोलन\सान्दोलनबाट थाकिसके या मधेशी राजनीतिबाटै अघाइसके । ..... त्यसैले नै होला, उनीहरु एक\दुई दिनमा नभई अधिकार प्राप्तिको लडाइँ लामो चल्ने गैरजिम्मेवार अभिव्यक्ति दिँदैथिए । ..... विजय गच्छदारहरु संविधान बनाउन भनेर ठूला दलतिर लागेपछि

भन्नलाई त संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेशी मोर्चामा चार दल छन् । तर ती दलबीच पनि कुनै तालमेल र सामञ्जस्य देखिन्न । नेताहरुबीच “मनमिलान” पटक्कै छैन । तँभन्दा म के कम भन्ने अहंकारी मानसिकताबाट चारै जना अध्यक्ष ग्रसित छन् ।

मोर्चाभित्रको बेमेल बुझ्न मोर्चाका दलहरुले प्रारम्भिक मस्यौदामाथिको जनमत संकलनमा सहभागी नहुन आमजनतालाई आह्वान गर्दै हालै निकालेको छुट्टाछुट्टै अपिलबारे थाहा पाए काफी हुन्छ । ......... मधेशी मोर्चाका नेताहरुको बेमेल र आलस्यको असर गत असार २९ गते काठमाडौंमा गरेको विरोध र्‍यालीमा समेत परेको थियो । चार पार्टीको भनिएको र्‍यालीमा ५ सय जना पनि सहभागी थिएनन् । नयाँ बानेश्वरमा भएको विरोधसभामा कसले सम्बोधन गर्ने विषयमा देखिएको अलमल र तानातानले पनि मोर्चाभित्रको नैराश्य र गडबड सजिलै देख्न सकिन्थ्यो । ...... ठूला चार पार्टीले १६ बुँदे सहमति गरेपछि काठमाडौंको मधेशी वृत्तमा चहलपहल बढेको छ । फलतः काठमाडौंका होटल, रेष्टुरेन्ट र सभाकक्षमा दिनहुँजसो संविधान निर्माण र मधेशका मुद्दासँग जोडिएका कार्यक्रम र सेमिनार हुने गरेका छन् । तर कार्यक्रमका विषयवस्तु, सहभागी, अतिथि र वक्ताहरुमा कुनै फरक र नयाँपन पाइन्न । ....... जुन कार्यक्रममा जानुस्, उही विषयवस्तु, उनै वक्ता र उही निष्कर्ष– बन्न लागेको संविधानले मधेशको चाहना र भावना सम्बोधन गर्न सक्दैन । पाँच हप्तादेखि काठमाडौंमा एउटै नाटक मञ्चन हुँदैछ । एउटै विषयवस्तु, एकैखालका पात्र र एउटै निष्कर्ष अथवा अन्त्य । यो कहिलेसम्म चल्ने हो ? ...... काठमाडौंमा मधेशका केही नेता, युवा नेता, बुद्धिजीवी, पत्रकार, वकिल, प्राध्यापक, एनजीओकर्मी, नागरिक अगुवा, इन्जिनियर, डाक्टर, लेखकको एउटा जमात छ, ५०\६० जनाको । जुन कार्यक्रममा जानुस् उनीहरुकै अनुहार दोहोरिन्छ । उनीहरुकै भाषण सुन्न पाइन्छ । उनीहरु “सौखिया” वक्ताजस्तो लाग्दछन् । उनीहरु दिनहुँ छलफल र गोष्ठीको खोजीमा हुन्छन् जहाँ गएर ठूल्ठूला भाषण ठोक्न पाइयोस् र आफ्नो बौद्धिक विलास गर्न सकियोस् । .... कार्यक्रममा भाषण ठोक्ने अम्मल लागेका ती कथित विद्वान नेता, बुद्धिजीवी, एनजीओकर्मी, मानवअधिकारवादी, वकिल, लेखक, पत्रकार, इन्जिनियर, डाक्टर, नागरिक अगुवाहरुले एउटै कुरा दोहोर्‍याइरहेका छन्– यो संविधानले मधेशको हित गर्दैन । त्यसैले आन्दोलनको विकल्प छैन ।




नेपाल टुक्राएर अर्को नयाँ देश बनाइदिने अमरेश सिंहको चेतावनी
कांंग्रेसका नेता एवम् सभासद् अमरेशकुमार सिंहले चार दलले अहिले ल्याएकै मस्यौदाले संविधान बने देश टुक्रिने चेतावनी दिएका छन् । ...... ‘यही मस्यौदाका आधारमा संविधान बन्यो भने निश्चितरुपमा देश टुक्रिन्छ’, उनले भने, ‘नेपालबाट छुटटै नयाँ राष्ट्रको जन्म हुन्छ ।’ ...... मधेशका नेताले भने देश टुक्रेको हेर्न नचाहेको उनको जिकिर थियो । ‘यस्तो कदापि चाहेका छैनौ’, उनले थपे, ‘राज्यसत्तामा रहेका शासक वर्गले नै मुलुकलाई विखण्डनको खाडलमा धकेलिरहेका छन् ।’ ...... उनले अब मधेशका नेताहरुले काठमाडौं र मधेशबीचको सम्बन्ध तोड्ने बेला आइसकेको बताए । ‘शासकहरुले सधै मधेशीलाइ विखण्डनवादीको आरोप लगाउछन्’, उनले भने, ‘यस्तै रवैया रहिरहने हो भने मधेशमा १० सिके राउत जन्मिछन् ।’ ...... भुटानबाट नेपालीभाषी लखेटिएजस्तै मधेसबाट मधेसीहरु लखेटिने खतरा बढेको दाबी गरे । ‘जसरी भुटानबाट सबै नेपाली भाषी लखेटिनु प¥यो, त्यसैगरी मधेसीहरु पनि मधेस छाडेर भाग्नुपर्ने दिन आउदैछ’, उनले भने, ‘त्यसैले अहिलेको मस्यौदाको विरोधमा सबै मधेसी सडकमा आउनु जरुरी छ ।’ ...... ‘मधेसविरोधी १६ बुँदे सहमतिको आधारमा ल्याइएको मस्यौदा पनि मधेसी, संघीयता, समावेशीता र अन्तरिम संविधान विरोधी छ’, उनले भने, ‘अहिलेको मस्यौदा चार दलका नेतालाई राजा बनाउने नियतले ल्याइएको छ ।’ ...... ‘चार दलका चार नेताले सार्वभौम संविधानसभालाई रबर स्टाम्प बनाए’, उनले भने, ‘यदि चार नेताले मात्रै संविधान बनाउने हो भने अर्बौको खर्च गरेर दुई पटक संविधानसभाको चुनाव किन गरियो त ?’
‘अहिलेकै मस्यौदाको संविधानले देश टुक्रन्छ’
सद्भावना पार्टीका सहअध्यक्ष लक्ष्मणलाल कर्णले मस्यौदाले नेपाल भारतबीचको सदियौँदेखिको रोटीबेटीको सम्बन्धमा पर्खाल लगाउने काम गरेको बताए । ..... चार नेताले आफुलाई राष्ट्रपति, उपराष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री र सभामुख बनाउने योजनाअनुसार हतार हतारमा मधेसविरोधी संविधान जारी गर्ने षडयन्त्र गरिरहेको उनको आरोप थियो । ....... मस्यौदामाथि संकलन गर्न लागिएको नागरिकको रायसुझाव नौटंकी मात्र भएको उनको भनाइ थियो । ‘जनताको राय सुझाव बोरामा पोको पारेर यिनीहरुले मिल्काउँछन्’, उनले भने, ‘चार जना नेताको स्वार्थपुर्तिका लागि तीन करोड नेपाली जनताको भविष्यसँग खेलबाड गर्न पाइँदैन ।’


Jay Prakash Gupta
उपेन्द्र यादवको तत्कालिन फोरम नेपाल, तमलोपा, बिजय जीको फोरम लोकतान्त्रिक र राजेन्द्र जीको सदभावनाका बीच मधेसमा कतिवटा र कस्तो सीमांकनको प्रदेश बन्ने वारेमा कहिलेपनि सहमति भएन । ....... उपेन्द्र यादव, तमलोपा र राजेन्द्र जीका बीच मधेसमा कतिवटा र कस्तो सीमांकनको प्रदेश बन्ने वारेमा कुनै सहमति भएको वा एक धारणा बनेको कसैलार्इ थाहा छैन । यस वारे संवैधानिक संवाद समितिमा पनि यी तीनवटैले भिन्नाभिन्नै र भिन्नभिन्न प्रकृतिका सुझाव दिए ।

अहिलेपनि यिनीहरू यति मात्र भनिरहेका छन् कि सीमांकन बिनाको प्रदेश मान्दैनौ । ठिक छ, तर कस्तो सीमांकन बिनाको प्रदेश मान्दैनौ–यो कुरो खै त? यो स्पष्टता किन आउदैन?

Wednesday, July 15, 2015

Jay Prakash Gupta: मधेसी समुदायका चारजना बिशिष्ट राजभक्तहरूको अहिले राज्यबाट नै मानमर्दन भैरहेको छ

Jay Prakash Gupta

राष्ट्रपतीय मर्यादा, स्वतन्त्र न्यायपालिकाको अक्षुण्णता अाज किन मर्यादाका बुचरका सामुन्ने विनीत भएका छन् ?

************



मधेसी समुदायका चारजना बिशिष्ट राजभक्तहरूको अहिले राज्यबाट नै मानमर्दन भैरहेको छ । सर्वोच्च अदालतका माननीय न्यायाधिश श्री गिरिशचन्द्र लाल आदर्श न्याय प्रणालीका एक ज्ञाता नै हुनुहुन्छ । उद्भट स्वतन्त्रतावादी गिरिशचन्द्र जीको न्याय सम्पादन सम्बन्धि सहयोगबाट यस अघिका केही प्रधान न्यायाधिशहरूले अदालतको साख जोगाउन सक्नु भयो । अहिले गिरिशचन्द्र जी शब्दबाट भन्न नसकिनेगरी मानमर्दनको शिकार हुनुभएको छ । न्यायमूर्तिको आसनबाट उहांले दिनु भएको आदेशलार्इ कागजको खोस्टा बनाइएको छ ।

अपमान र अवसादको दौडमा दुर्भाग्यले हालका उपराष्ट्रपति परमानन्द झालार्इ राकें भूतले भन्दापनि बढी गतिबाट लखेटेको छ । शपथग्रहणको भाषा सम्बन्धि सवालमा स्वयं सर्वोच्च अदालतले उहांको जुन मानमर्दन गर्यो, त्यो अझै बिस्मृतिको बिषय भैसकेको छैन । भर्खरै, उहांले एक समारोहमा उपराष्ट्रपति पदको उपादेयताका वारेमा निजी अनुभवको साथ केही प्रश्न उठाउनु भएर फेरी बिवादमा पारिनु भएको छ । नयां संविधानको निर्माण भैरहेको समयमा उहांको उक्त विचार एक सुझाव हुन सक्दथ्यो, तर यसलार्इ देशवासीकै सामुन्ने एक सनकी तथा लोभी व्यक्तिको गनगनको रूपमा पस्कियो ।

सर्वोच्च अदालतका निवर्तमान प्रधान न्यायाधिश रामकुमार साहको हुर्मत सर्वाधिक उल्लेखनीय रहनेछ । उहांलार्इ जान्नेबुझ्नेले खिसी गर्दै भन्ने गर्दथे– साह जी त लवेदा शुरूवाल तथा भादगांउले टोपी भिरेर नै सुत्ने गर्नु हुन्छ । मुलुकको सम्माननीय प्रधान न्यायाधिशको पदमा साहजीको पदपदार्पण पछि समानताको हक खोज्ने मधेसीहरूका सम्मुख प्रश्न उभ्यार्इयो–न्याय खोज्छस्, लु अब त उपराष्ट्रपति राष्ट्रपति पछि प्रधान न्यायाधिशपनि तिम्रै मधेसी भए । हुदांहुदां अमेरिक राजदूतपनि छक्क परेका थिए, यी मधेसी कत्रो असन्तोषी जात हुन्, यति हुदांहुदै पनि कसरी भन्न सकेका होलान् कि मुलुक समावेशी भएन भनेर । न्याय व्यवस्थामा समावेशी प्रतीकका रूपमा उदाउनु भएका रामकुमार साह अहिले भारतीय दलाल, ग्राण्ड डिजायनका पात्र, नयां संविधान विरोधी, सर्वोच्चमा जातपातका मधेसीलार्इ न्यायाधिश बनाउन चाहेको, पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रको छोरीलार्इ सम्पति फिर्ता गर्ने दरवारका नवपोषक, हुदांहुदां अभियुक्त संजय साहलार्इ पनि उन्मुक्ति दिने तथा सर्वोच्च अदालतमा कम्प्यूटर र पाल खरिदमा पनि कमिशन खोज्ने रूपमा प्रचारित भर्इ अवकाश पाउनु भयो । विधीको विधान हेरौं, नयां प्रधान न्यायाधिशको शपथ हुनुभन्दा केहीघंटा अघिमात्र उनै साह जीको नेतृत्वमा फूलकोर्टबाट नयां संविधानमा यथास्थितिको पृष्ठपोषणका लागि संविधानसभालार्इ सुझाव दिन लगाइयो । खासगरी, नयां संविधानको मस्यौदा लेखन कार्यलार्इ अगाडी नबढाउनु भनेर स्वयं सर्वोच्चका अर्को सहकारी न्यायाधिशको निर्णयको तेजोबध हुनेगरी दिइएको यो सुझाव कानूनको रोहमा विवादास्पद समेत छ । राज्यले यो कर्तूत पनि उहांबाट गरायो ।

राष्ट्रपतिको रूपमा श्री रामबरण यादव जीलार्इ उम्मेदवार बनाएर कांग्रेस–एमालेले राज्यको रूपान्तरण चाहनेहरूलार्इ पहिलो झापड दिएका थिए । रामराजा प्रसाद सिंहको पराजयमा मधेसी दलहरू पात्र बनें । यसरी उदाउन लगाइएका सौम्य र शिष्ट राष्ट्रपति श्री रामबरण यादव जीको हालपर्यन्तको कार्यकाल राष्ट्रिय एकता (खासगरी पहाड मधेसको) प्रदर्शनको रिहर्सल मै बितेको छ । उहांले, अलिक ढिलो भएपनि प्रकृया नमिच, सर्वोच्च अदालतको अवहेलना नगर, असंतुष्टलार्इ पनि मिलाउ जस्ता नरम निवेदन गरिरहदां अहिले सभामुख, एमाले अध्यक्ष, प्रधानमंत्री लगायत राज्यपोषित सबै छौवा–पौवाबाट मानमर्दनको शिकार हुन पुग्नु भएको छ । मुलुकको पहिलो नागरिक, राष्ट्रप्रमुख, संविधानका संरक्षक, अति तेजस्वी सेनाका परमाधिपति, धर्मरक्षक, एकताका प्रतीक–यी सबै बिशेषणले सोभित मुलुकका राष्ट्रपति जस्तो मानिस प्रम सुशील कोइराला, एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा, एमाओवादी अध्यक्ष प्रचण्ड र बिजय गच्छदार जस्ता क्षणभंगुर परजीवि पात्रहरूका सामुन्ने अति विनयशील हुदैं बरू सादा कागजमा हस्ताक्षर गर्न तयार रहेको तर, आफुलार्इ पदलोलुप नदेख्न विन्ती अनुरोध गरेको उदाहरण संसारमा कतै पार्इन्न् । नेपाली गणतन्त्रका पहिलो राष्ट्राध्यक्षको यत्रो अवमानना र निरीहताले के जनाउंछ ? प्रधान सेनापति रूकमांगत कटुवाल प्रसंगमा राष्ट्रभक्ति देखाएका राष्ट्रपति एक समय यिनका लागि अनुकरणीय व्यक्तित्व थियो । राष्ट्रका एकताका लागि मधेसी नेताहरूलार्इ हकारपकार गरेको कुराको प्रशंसा गरेर नथाक्नेहरूलार्इ अहिले राष्ट्रपति श्री रामबरण यादवको मानमर्दनका लागि घटिया शब्दको अभाव भएको छ । गएको एक महिना नबित्दै यी चार व्यक्तित्वसंग किन यस्तो निर्दयी व्यवहार भयो । राष्ट्रपतीय संस्थाको मर्यादा, स्वतन्त्र न्यायपालिकाको अक्षुण्णताका लागि अजीवन लडेका नेताहरू किन मर्यादाका बुचर बन्न पुगेका छन् ?

मित्रहरू, किन यस्तो भयो ? किन भैरहेको छ ? यो कस्तो नियति हो ? लौ न, सभ्य र शिष्ट भाषाशैलीमा छलफल गरौं ।

सरकारका अधिकांश मन्त्रीकै नाममा पिआर र ग्रिनकार्ड, को-को छन् सूचीमा?
सामान्य प्रशासनमन्त्री लालबाबु पण्डितलाई चुनौती
सामान्य प्रशासन मन्त्री लालबाबु पण्डितले निजामति सेवा ऐन चौथौ संशोधन गराइछाडेका छन् । उनको यो कामले संसारभरका नेपालीले वाह मन्त्रीज्यू भनेका छन् । अब लगत्तै दुई महिनाभित्र कम्तीमा पनि दश हजार निजामती, सेना, सशस्त्र प्रहरी, नेपाल प्रहरी वा स्वास्थ्य, कानून, न्याय र प्राविधिक सेवाका कर्मचारीले राजीनामा दिनेछन् । यो राजीनामामा स्वास्थ्य वा घरायसी कारण देखाइने छ । उनीहरू कसैले पनि मेरो विदेशी बसोबासको प्रमाणपत्र भएकाले जागिर छाड्यौँ भन्ने छैनन् । तर, १० देखि १२ हजार कर्मचारीको राजीनामा आइरहँदा ग्रिनकार्ड र पिआर होल्डर यी मन्त्रीले लाजै पचाएर बस्लान् या राजीनामा देलान् ? ....... डा. रामशरण महत, मिनेन्द्र रिजाल, डा. नारायण खड्का, एनपी सावद, सुनिलबहादुर थापासँग पनि विदेशी स्थायी बसोबासको प्रमाणपत्र छ । ........ अमेरिकाको ग्रिनकार्ड भएका ...... ०४६ सालको आन्दोलनका उपलब्धिलाई लिपिबद्ध गर्ने संविधान निर्माता पूर्व प्रधानन्यायाधीश विश्वनाथ उपाध्यायसँग अमेरिकामा स्थायी बसोबासको प्रमाणपत्र थियो । उनले प्रधान न्यायाधीश हुँदा नै अवकाशपछि अमेरिका गएर बसिन्छ भनी घोषणा गरेका थिए । यसैगरी पूर्व मुख्यसचिव माधव घिमिरेसँग पनि अष्टेलियाको स्थायी बसोबासको प्रमाणपत्र थियो । उनले मुख्यसचिव बन्नुअघि नै यो लिएका थिए । अरुभन्दा अघि बढेर राष्ट्रवादको कुरा गर्ने भनी समकक्षी वकिलका सामु परिचित वरिष्ठ अधिवक्ता कृष्णप्रसाद भण्डारी अमेरिकाको ग्रिनकार्ड लिई बसेका छन् ।
मधेसीहरु बजेट सुनेर खुशी हुनुपर्छ : रामचन्द्र पौडेल जग्गा दर्ता गर्ने अड्डा खारेज गर्न माग
‘हुलाकी राजमार्ग सरकारले आफैं बनाउने घोषणा गरेको छ, सरकारले मधेसको विकासलाई प्राथमिकतामा राखेको छ,’ व्यवस्थापिका संसदमा बजेटबारे बोल्दै नेता पौडेलले भने,’ बजेट सुनेर मधेसवादी साथीहरु खुशी हुनुभएको छ भन्ने मैले महसुस गरेको छु ।’ ....... देशभित्र रहेका जग्गा व्यक्तिको नभई राज्यको भएको बताएका छन् । पौडेलले भने -व्यक्तिका नाममा जग्गा दर्ता गर्ने अड्डा नै खारेज गर्नुपर्छ । राज्यले चाहेका बेला जुनसुकै जमिन उपयोग गर्न पाउनुपर्छ ।’ ..... तराई मधेस लोकतान्त्रिक पार्टीका नेता बृजेशकुमार गुप्ताले नयाँ बजेट तराईको हितमा नभएको बताएका छन् । ..... अहिलेको बजेटले सपना देखाउने काम गरेको उनले आरोप लगाए ।
जनकपुरमा प्रधानमन्त्रीलाई कालो झण्डा
प्रधानमन्त्री कोइरालालाई मधेस अधिकार संघर्ष समितिले कालो झण्डा देखाएको हो ।

Friday, January 22, 2010

Jay Prakash Gupta: Note Of Disssent



>L ;efklt hL
/fHosf] k'g;{+/rgf tyf zlQmsf] af“8kmf“6 ;ldlt


laifo M km/s dt k]z u/]sf] .

      /fHosf] k'g;{+/rgf tyf zlQmsf] af“8kmf“6 ;ldltsf] sfo{If]q cGt/utsf] æk|b]zsf] lgdf{0fÆ efusf] k|b]zsf] ;+Vof, ;Ldfgf / If]q jf/]sf] cg';"lr–! sf ;DaGwdf d]/f] lgDgfg';f/sf] ts{ / sf/0f ;lxtsf] km/s dt /x]sf]n] ;f] sf/0f ;lxtsf] km/s dtnfO{ k|ltj]bgdf ;dfj]z u/L lbg' x'g cg'/f]w ub{5f}+ .
km/s dt /fVg' kgf{sf] sf/0f M !_ g]kfndf PsfTdjfbL  /fHo Joj:yfnfO{ kl/jt{g u/L k|fb]lzs jf ;+3Lo rl/qsf] /fHo k|0ffnL sfod ul/g' kg]{ :ki6 /fhgLlts df+u d'n'ss} Oltxf;df ;j{k|yd dw];af6} p7]sf] tYonfO{ o; ;ldltsf] cjwf/0ff kqd} :jLsf/ ul/Psf] 5 . g]kfn t/fO{ sf+u|];n] lj=;+= @))* ;fndf :jfoQ t/fO{ k|b]zsf] df“u /fv]kl5 dfq tTsflng g]kfn sDo'lgi6 kf6L{af6 @))* ;fndf :yfgLo / OnfsLo ;/sf/ u7gsf] k|:tfj cfPsf], g]kfnL sf+u|];af6 @))( ;fndf )& ;fn k"j{sf] /fHo;+/rgfnfO{ dfq abNg] tyf c+rn, lhNnf, ufp“ / gu/ ;lxtsf] ;+/rgf k|:tfljt ePsf] xf] . g]kfn ;b\efjgf kf6L{n] @)$* ;fnkl5 g]kfnnfO{ kf“r k|b]zsf] ;+/rgfdf n}hfg' kg]{ dfunfO{ p7fof] . lj=;+= @)%@ df g]kfn sDo'lgi6 kf6L{ -dfcf]jfbL_ ;Da4 ;+o'St hgdf]rf{ g]kfnn] cfÎgf] rfnL; a'“b] dfudf :jfoQ zf;g, lkl58Psf Onfsfx¿nfO{ If]qLo :jfoQtf Pj+ kxf8 / t/fO{sf] If]qLo e]befjsf] cGTosf] ljifonfO{ p7fPsf] xf] .
      @_ P]ltxfl;s hgcfGbf]ng, dfcf]jfbL hgo'4 / dxfg dw]; cfGbf]ngx¿af6 7f]; ¿kdf cleJoQm efjgf cg'¿k g} ;+ljwfg;efsf] lgjf{rg–@)^$ df laleGg /fhgLlts bnx¿n] hgtfsf ;fd' /fhgLlts 3f]if0ff kqdf /fHosf] k'g;{+/rgfsf] laifonfO{ dxTjsf ;fy p7fP/ leGg leGg cfsf/sf] hgdt kfPsf x'g\ .
      oL ;a}sf afjh"b d'n'snfO{ ;+3fTds g} agfpg' kg]{ hgtfsf] /fhgLlts cfsfª\Iff kl5Nnf] k6s :ki6 ¿kdf lj=;+= @)^# sf] dw]z cfGbf]ngaf6 d'vl/t ePs} sf/0fn] ;+3Lotf / nf]stflGqs u0ftGqsf] k|fjwfg cGtl/d ;+ljwfgdf ;dfj]z ePsf] xf] . ;du|tfdf pko'Qm{ k[i7e"lddf dfq d'n'ssf] Ph]08f /fHosf] ;du| k'g;+{/rgf aGg uPsf] xf] . o; P]ltxfl;s tYoaf6 :ki6 x'G5 ls, jf:tjdf dw];L zlQm dfqn] ;a}eGbf klxnf /fHosf] ¿kfGt/0fsf] Ph]08fnfO{ sfof{Gjog ug{ ;+3Lotfsf] df+unfO{ cuf8L ;f/]sf] xf] . cfh, clxn] ;+ljwfg ;efdf ;+ljwfg lgdf{0fsf laleGg k|lj|mofx¿af6 /fHosf] oyfy{ ¿kfGt/0fnfO{ sfof{Gjog ug'{ kg]{ cj:yf cfp“bf sltko d'Vo /fhgLlts kf6L{ elgg]x¿ cfh cfkm'nfO{ o; df+uaf6 k5f8L kmsf{pg yfn]sf 5g\ . s]xL /fhgLlts kf6L{n] t v'nf ¿kdf ;+3Lotfsf] lj/f]w g} ul//x]sf 5g\ eg] s]xL g]tfx¿n] t Oltxf; / k+rfotsfn b]lvg} cfh;Dd ljBdfg PsfTds /fHo k|0ffnLnfO{ g} sfod /fVg] u/L gfd dfqsf] ;+3Lotf x]t" pQ/–blIf0fsf] k|b]z agfpg' kg]{ / h'g pkj|md Pj+ cfwf/af6 ePklg dw];nfO{ ljeflht ug{ nfuL k/]sf 5g\ . dw];L hgtfsf] cu'jfO{df / d'n'ssf ;a} cflbjf;L–hghflt, blnt tyf cGo zf]lift / alxis/0fdf kfl/Psf ;d'bfox¿sf] xft]dfnf]af6 PsfTdjfbL /fHo Joj:yfnfO{ 9fNg] sfd ePsfn] g} o; cleofgsf] cu'jfO{ u/] jfktsf] b08 lbg cfh PsfTdjfbL Joj:yfsf k[i7kf]ifsx¿ dw];nfO{ tf]8\g Ps ePsf 5g\ . oxL dgf]ut kl/l:yltdf o; ;ldltaf6 ;d]t cfÎg} cjwf/0ff kqdf :jLsfl/Psf] klxrfg / ;fdYo{sf cfwf/x¿ ljkl/t k|b]z /rgfsf gS;fx¿, k|b]zx¿sf] ;Ldf+sg, gfd+sg, ;+Vof / th'{dfsf] ljwL tof/ ePsf] xf] . o;nfO{ g} /fHosf] k'g;{+/rgf tyf zlQmsf] af8kmf“6 ;ldltn] ax'dtaf6 kfl/t u/]sf]n] dw];L hgtfsf] efjgf / cledtsf] cfwf/df o:tf] ;+/rgfnfO{ ;dy{g ug{ ;lsg] cj:yf /x]g . of] sfo{ zf+lt / ;b\efj kIfLo dw]; / dw];L hgtfsf] lj?4 PsfTdjfbL /fHo ;+/rgfsf kIfw/n] 3f]if0ff u/]sf] PstkmL{ o'4 xf] . t;y{ o;sf] a}rfl/s k|ltjfbsf nflu of] km/s dt /fVg afWo x'g' k/]sf] xf] .
;ldlt ;dIf k|:t't gS;faf6 ;ldltn] kfl/t u/]sf] cfwf/x¿sf] pn+3g ePsf] 5 .
;ldltn] /fHo k'g;{+/rgfsf] ;Gbe{df b]xfosf] cfwf/ lgwf{/0f u/]sf] lyof] M -cjwf/0ff kq, kl/R5]b–rf/, $=!=@, $=!=@=! / $=!=@=@_
       klxrfgsf] cfwf/ M ;+3Lo k|b]z lgdf{0fsf ;Gbe{df k|d'v k|ltlglw d"ns klxrfgsf] ¿kdf lgDg % cfwf/ dflgof] M !_ hftLo÷;d'bfo, @_ eflifs, #_ ;f“:s[lts, $_ ef}uf]lns÷If]qut lg/Gt/tf / %_ P]ltxfl;s lg/Gt/tf .
;fdYo{sf cfwf/ M k|b]zx¿ lgdf{0f ubf{ pko'Qm{ klxrfgsf cltl/Qm ;fdYo{sf $ cfwf/nfO{ dflgof] M !_ cfly{s cGt/;DjGw / ;fdYo{tf, @_ k"jf{wf/ ljsf;sf] cj:yf / ;Defjgf, #_ k|fs[lts ;fwg / ;|f]tsf] pknJwtf, /      $_ Kf|zf;lgs ;'udtf
   ;du|tfdf eGg' kbf{ g]kfndf /fHosf] k'g;{+/rgfsf] nflu klxrfg / ;fdYo{ ;ldl>t cfwf/ g} s'g} klg k|b]zsf]÷;a} k|b]zx¿sf] /rgfsf] cf}lrTok"0f{ of]Uotf x'g] ;ldltsf] lgisif{ /x]sf]df ljjfb x'g ;Sb}g . o; cg';f/ /fHosf] k'g;{+/rgf / /fHozlQmsf] af“8kmf“8 ;ldltsf] cfh;Ddsf a}7sx¿n] b]xfosf laifodf ;xdt g} /x]sf] xf] M
   !_ If]qLo pTkL8gnfO{ ;dfKt kfg{ ;Sg] ;+/rgf . @_ ef}uf]lns Ps¿ktf jf lg/Gt/tf sfod /fVg] .
   #_ ;dfg hfltut ;3gtf jf cGt/cfj4tfsf] /Iff ug]{ .  $_ P]ltxfl;s tyf ;fd'bflos ljz]iftfdf hf]8 lbg] .
    %_ ;f“:s[lts ;3gtfsf If]qnfO{ Ps} 7fpdf /fVg] . ^_ Efflifs ;3gtfsf If]qx¿nfO{ Ps} 7fp“df /fVg] .
    &_ ;dfg k|sf/sf] pBdzLntf jf cfly{s s[ofsnfk / *_ k"jf{wf/ tyf k|zf;lgs ;'udtfnfO{ ljrf/ ug]{ .
      oxf“ pNn]v ePsf cfwf/x¿ s} kl/wLdf /x]/ vf;u/L dw]; If]qsf] jf/]df ljrf/ ul/g' kb{Yof] . ;ldltaf6 :jLs[t cfwf/sf] ljkl/t uO{ dw]; If]qnfO{ Pp6} k|b]zsf] ¿kdf dfGotf lbg' kg]{ cf}lrTo / klxrfg tyf ;fdYo{sf] b]xfosf] cj:yf /xbf“ /xb}+ dw]; If]qnfO{ k|:t't gS;fdf ljeflht ul/of] . 
      !_ If]qLo klxrfg M dw];L / dw];sf] ;d:of eg]s} g]kfnsf] /fHo;Qfn] cfGtl/s cf}klgj]zLs/0fsf] gLltsf txt ;Dk"0f{ t/fO{÷dw];sf] If]qdf cflbjf;L yf¿ ;d'bfo, u}/ yf¿ dw];L ;d'bfo, wfld{s cNk;+Vos d';ndfg ;d'bfo / dw];L blnt ;d'bfo ;d]tsf] ;fdflhs–cfly{s–;f“:s[lts / /fhgLlts zf]if0f xf] :ki6 5 . o; cg';f/sf] zf]if0fsf] dfWodaf6 ;du| dw];nfO{ lje]b tyf alxis/0fdf kfl/Psf] xf] . dw];nfO{ leGg–leGg e"efusf] k|b]zdf af“l8bf /fHo ;Qfdf dw];L ;d'bfo lg0ff{os x'g ;Sb}g / dw];df ljBdfg cfGtl/s cf}klgj]zLs/0fsf] cGTo x'g ;Sb}g . dw];Lsf] :jzf;g sfod x'g ;Sb}g . dw];sf] klxrfg / dfGotf /xb}g .
      @_ hftLo÷;d'bfo M dw];sf] ;+/rgf ax'hftLo, ax'eflifs, ax'wfld{s / ax';f+:s[lts k|sf/sf] 5 . dw];df a;f]af; ug]{ ;a} dw];L xf]Ogg\ . …dw]; / dw];LÚ ;f+:s[lts klxrfg;+u hf]l8Psf] a[xQ/ kl/ro xf] . dw];df hf] u}/ g]kfnL dft[efifL ePsf u}/ kxf8L d"nsf cflbjf;Lx¿ x'g\–h;sf cfk\mg} df}lns ;+:s[lt, efiffx¿, e]ife"iff, hLjgz}nL / 5'§} klxrfg 5–dw];L x'g\ . dw];df laleGg hftLo ;d'bfox¿sf] k'Vof}{nL af;sf] If]q l;dLt 7f“pdf s]Gb|Lt 5}g . s;}sf] s]xL :yfgx¿df a9L 3gf cfjfbL ePklg k'/} dw];df km}lnP/ /x]sf]5 . yf¿x¿ klZrdsf s+rgk'/ b]lv k"j{sf] df]/+u;Dd km}lnPsf 5g\ . d';ndfg ;d'bfo af“s] b]lv emfkf;Dd Ps 7"nf] ;d"xsf] ¿kdf /x]sf] 5 . o;/L g} dw];sf ofbj, jlgof, sf]O{/L h:tf hftx¿ dxfsfnL b]lv emfkf;Dd km}lnP/ a;]sf 5g\ . dw];sf hft ;d'bfodf ;a}eGbf 7"nf] hg;+Vofsf] tasf cGo dw];L -lk58fju{–dw];L hft ;d"xsf ePklg lxGb' j0f{Joj:yf cg';f/ pRr hftdf gk/]sf, ;fdflhs÷z}lIfs ¿kdf lk58LPsf tyf dfgj ljsf; ;'rsf+s ;d]tsf cfwf/df k5f8L k/]sf blnt jfx]ssf]_ of] ;d'bfo klg k"/} dw];df 5l/P/ a;]sf 5g\ . dw];L blntx¿ k"/} dw];df km}lnPsf 5g\ . o;} u/L dw];sf kxf8L ;d'bfo klg k'/} dw];df km}lnP/ a;]sf] 5 . ;fy} lt ;a} ;d'bfo k/Dk/fut cGt/ cfj4tfdf a;]sf 5g\ . ;dli6df dw];sf lhNnfx¿ ljljwtfo'Qm hft÷hfltsf] cfwf/df Ps cfk;df k/Dk/fut a;f]af;sf] cfwf/df hf]l8P/ /x]sf 5g\ . ;a} dw];L ;d'bfo ;db[Zo 5}gg\ t/klg ;f´f ;f+:s[lts cGt/tTjnfO{ ztflAbof}+ b]lv k|jflxt ub}{ cfPsf 5g\ . ztflAbof}+ b]lvsf] 3ft k|lt3ft kl5 klg dw];Lx¿ df´ ;femf ;+:s[ltsf] d"n tTj lhp“b}   5 . dw];L leqsf] of] df}lns kIf g} ;f´f lj/f;t xf] . dw];nfO{ o; cy{ / cfwf/df ljeflht ul/g' x'Gg\ .
      #_ Efflifs M g]kfndf af]lng] dft[efiffx¿nfO{ d'VotM !_ O08f]–o'/f]kLog ;d"x,    @_ l;gf]]–l6a]6Log ;d"x,  #_ P:6«f]–Plzofl6s ;d"x, / $_ b|lal8og ;d"xdf u/L rf/ d"n ;d"xdf laefhg ul/Psf] 5 . o;dWo] l;gf]–l6a]6Log ;d"xsf bg'jf/L tyf P:6«f]–Plzofl6s ;d"xsf ;tf/ / ;GyfnL afx]s dw];df af]lng] d}lynL, ef]hk'/L, yf¿, cjwL, /fha+zL, lxGbL / pb'{ ;a} efiffx¿ Pp6} O08f]]–o'/f]kLog ;d"x  -ef/f]k]nL_ leq kb{5 . cljZj;gLo ljBdfg tYof+ssf] cfwf/df O08f]]–o'/f]kLog ;d"xsf v; s'/f cyf{t g]kfnL efiff ;a} eGbf a9L af]lng] efiffdf cfp“5 . ;g\ @))! sf] hgu0fgf cg';f/ O08f]]–o'/f]kLog ;d"xsf dft[efiff af]Ng]x¿ s"n &(=!∞, l;gf]–l6a]6Log ;d"xsf !*=$∞, P:6«f]]–Plzofl6s ;d"xsf )=@∞ / b|lal8og ;d"xsf dft[efiff af]Ng]x¿ )=!∞ /x]sf] 5 . cGo dft[efiff af]Ng]x¿ @=@∞ /x]sf 5g\ . g]kfnL dft[efiff af]Ng]x¿sf] s"n $*=^!∞ sf] t'ngfdf dw];L d"nsf dft[efiff af]Ng]x¿ #!=*$∞ /x]sf] 5 .
    g]kfnsf] eflifs l:yltsf] /dfOnf] kIf s] klg xf] eg] kxf8L ;d'bfosf g]kfnL efifLx¿  / dw];L ;d'bfosf k|fo;M ;a}n] Pp6} ;d"x, ef/f]k]nL ;d"xs} efiff af]N5g\ . o; eGbf leGg kxf8L ;d'bfo leqsf hftLo ;d'bfosfx¿n] d'VotM l;gf]]–l6a]6Log / P:6«f]–Plzofl6s ;d"xsf] efiff af]N5g\ . kxf8L d"nsf dflg;x¿df eflifs cfwf/df s}og dft[efiff af]Ng]x¿ ePtfklg ss];fO8 -caucasoid cast_ hft / d+uf]nfO8 -mongoloid ethnics_ hflt, d"ntM oL b'O{ ;d"x kb{5g\ . o:tf] efiff af]Ng] ;d"xx¿ :jefjtM k'Vof}{nL ynf]x¿;+u cfj4 5g\ / efiffsf] k|of]usf] If]q lglZrt tyf ;Lldt e"uf]n leq 5 . hals, dw];df af]lng] k|fo;M ;a} efiffsf] k|of]usf] If]q lj:tfl/t /x]sf 5g\ . dw];sf hft÷hfltx¿ h;/L dw];sf] 7"nf] v08df km}lnP/ a;]sf 5g\, ;f]xL cg';f/g} dw];sf efiffx¿ s]xL vf; If]qdf 3lge"t /x] klg k|fo;M oL efiffx¿sf] k|rng k"/} dw];df 5 . yf¿ efiff leGgleGg af]nLsf] ¿kdf nueu k"/} dw];df  af]lnG5g\ . d}lynL, ef]hk'/L, pb"{, lxGbL ;a} lt/ af]lnG5g\ . dw];sf] hg;+Vofsf] Ps d'Vo efu /x]sf] d';ndfgx¿ pb"{ g} af]Nb}gg\ . logLx¿ dw];sf] k"j{ b]lv klZrd;Ddsf] a;f]af;sf cfwf/df tT7f“psf efiffx¿ af]Ng] u5{g\ . o;} u/L a+ufnLx¿ g]kfnsf] hg;+Vofsf] ;+/rgfdf 5'§} eflifs ;d"xsf] ¿kdf ;'rLs[t 5 . a+ufnL Pp6f hft eGbf klg eflifs ¿kd} dfGotf kfPsf] 5 / a+ufnLx¿ 3/ leq a+ufnL tyf Jojxf/df dw];sf cGo efiffx¿   af]N5g\ . dw];sf ;a} efiffefifLsf] b[l6sf]0faf6 cGt/cfj4 If]q x'g uPsf] 5 . o;y{ eflifs ¿kdf cGt/cfj4 If]qnfO{ ljeflht ul/g' :jo+ ;ldltsf] :jLs[t dfGotfsf] ljkl/t xf] .  
      $_ ;femf Oltxf;÷;+:s[lt M dw]; / oxf“sf afl;Gbfx¿sf] P]ltxfl;stfsf jf/]df laleGg e|dx¿ /x]sf 5g\ . ;j{k|yd dw];sf] k|fb]lzs k|frLgtf tyf Toxf“+sf] k|frLg a;f]jf;sf] jf/]df ljBdfg e|dnfO{ x6fpg' cfjZos 5 . laleGg k|fuP]ltxfl;s u|Gyx¿sf] ;d'lrt cWoogaf6 klg cfhsf] dw]; elgg] e"–efudf k|fuP]ltxfl;s dfgja;f]jf;, kf}/fl0fs /fHox¿sf] cl:tTjsf] tYo :yflkt x'G5 . k|flrgsfndf o; If]qdf ldlynf, ljb]x, lt/x'tL, zfSo, sf]lnof, sf]lrnf cflb h:tf k|l;4 hgkb tyf u0f/fHox¿ lyP . ldlynf /fHosf] /fhwfgL hgsk'/ o;}sf Ps pbfx/0f x'g\ . o;} u/L uf}td a'4sf] hGd dWot/fO{sf] n'lDagL If]qdf ePsf]af6 klg o; If]qdf ltgtfssf z;Qm /fHox¿ /x]sf] tYo k|dfl0ft 5 .
    !# cf}+ ztfAbLtfsf dw];sf] l;d/f}gu9 Ps dxTjk"0f{ /fHosf] ¿kdf :yflkt lyof] . l;d/f}gu9df g} ;g\ !##$ df ef/tsf d';ndfg zf;s uof;'2Lg t'unsn] blIf0f lt/af6 eLif0f cfj|m|d0f u/]kl5 Toxf“sf /fhf xl/b]j l;+x knfog u/L sf7df08f}+ pkTosfdf k|j]z u/]sf lyP . d';ndfgx¿ Tolx j]nf dWo dw];sf If]qx¿df k|j]z u/]sf x'g\ . o;sf] w]/} kl5, ef/tsf] ;g\ !*%& sf] ub/ lab|f]x pk/fGt a]ud xh/t dxn tyf pQ/ ef/tsf gjfj lalh{; sb/sf ;fy z/0ffyL{ e} cfpg] j|mddf 7"nf] ;+Vofdf d';ndfgx¿ klZrdsf dw]; tyf s]xL kxf8L e"efux¿df ;d]t a:g k'u]sf x'g\ . xfn d'n'sdf e}/x]sf] sltko ef}ule{s Pj+ k'/ftflTjs cWoogx¿af6 klg dw];df dfgj a;f]jf;sf] cl:tTj cToGt k|frLg /x]sf] k|dfl0ft x'G5 .
    cfof{jt{sf] kf}/fl0fssfn b]lvg} cfhsf] dw]; If]qsf] e"efu ef/tLo ;“:s[ltsf] cGt/cfj4tfdf /x]sf] lyof] . o;/L laleGg sfnv08x¿df x'g] u/]sf /fHox¿sf] ;Ldf lgwf{/0fsf] ;Gbe{df laleGg /fHox¿sf] gfddf o; If]qn] cl:tTj u|x0f u/]sf] b]lvG5 . oxf“+ la;{g x'Gg\ ls, ;g\ !*!^ sf] ;'uf}nL ;GwLaf6 la|l6; ef/t / k[YjLgf/fo0f zfxsf a+zh zf;sx¿af6 la|l6;af6 k|lt/Iffsf] lxt ;Da4{g tyf zfx–/f0ff /fHo :jfy{sf] cfly{s n]gb]gsf] cfwf/df g]kfnsf] jt{dfg ef}uf]lns :j¿k lgwf{l/t ePsf] xf] . pQm ;GwLaf6 k/fDk/fut ¿kdf /x]sf] dw];sf] 7'nf] e"–efu u'dfpg xfdL afWo eof}++ . g]kfnsf] Plss/0f eGbf klxn] cfhsf] dw]; elgg] If]qdf dsjfgk'/] ;]g /fhfx¿sf] /fHosf] lj:tf/ dw];sf] af/f, k;f{, /f}tx6 x'b} k"j{df df]/+u;Dd k'Uof] . g]kfnsf] Plss/0fsfndf klg k"j{sf] ljhok'/ ;]g /fHo k"j{df l6:6f gbL, klZrddf sf]zL gbL, pQ/df ltAat / blIf0fdf xfn ef/t, ljxf/ /fHosf] k"l0f{of eGg] :yfg;Dddf km}lnPsf] lyof] .
    g]kfnsf] dw]; If]qdf k/Dk/f b]lv b'O{ k|sf/sf a;f]jf; /x\of] . vf; u/L dxfef/t kj{tsf] blIf0f tkm{ /x]sf] r'/] h+unsf] km]bLsf] k"j{ klZrd km}lnPsf] If]q, h;nfO{ xfdL leqL dw]; elg hfGb5f}+–o; If]qdf nfdf] ;do;Dd afSnf] h+un / kftnf] a:tL /x\of] . dw];sf s]xL cflbjf;L ;d'bfox¿ k|f/lDes cj:yf b]lv g} oxf“ a;f]jf; ul/cfPsf x'g\ . o;eGbf blIf0fsf] If]q, h'g k"j{ b]lv klZrd;Dd ef/tsf] ;Ldf;+u hf]l8P/ uPsf] 5, o;nfO{ aflx/L dw]; elgG5 . aflx/L dw];sf] If]q k/fk"j{ sfnb]lv g} 3gfa:tLsf] ¿kdf /x]sf] xf] . cfhsf k|fo;M ;a} 3gf dw];L zx/ tyf uf“pa:tLx¿ ToxL k'/fgf dw];L a;f]jf;sf] km}lnPsf] ¿k xf] . o; If]qdf hg;+Vof tyf cfafbLsf] lj:tf/ x'b} uPkl5 dw];L elgPsf c? sltko hft÷hflt tyf ;d'bfox¿ jg kftlnb}+ uPsf] pQ/ lt/sf] leqL dw];sf] If]q tkm{ klg lj:tf/} a:g yfn]sf x'g\ . k|frLg Oltxf;sf ;Gbe{df k"j{sf ldlynf /fHo, l;d|f}gu9 tyf zfSo u0f/fHo cflbsf] pkl:ylt clxn] g]kfnsf] e"efu dflgg] dw];    -t/fO{_ s} clwsf+z efunfO{ ;d]6]/ /x]sf tYox¿ pknAw 5g\ .
    dw];sf cflbjf;L tyf hghflt ;d'bfodf wfld{s / ;f“:s[lts ¿kdf cGo dw];L ;d'bfo;+u ulx/f] ;DaGw /x]sf] 5 . dw];sf cflbjf;L hghfltdf pkf;gf k4ltdf leGgtf ePklg yf¿, /fha+zL, sf]r, lwdfn, ugufO{, bg'jf/, ls;fg, tfhk'/Lof cflb s'g} g s'g} cfwf/ / k/Dk/fut ¿kdf lxGb' wd{s} cfj4tfdf /x]sf 5g\ . t;y{ kxf8L ;d'bfosf cflbjf;L–hghfltdf b]lvPsf] k[ys klxrfgsf] vf]hL em} dw];df lxGb' hft ;d"xsfnfO{ dfq dw];L dfGg' / cflbjf;L hghfltx¿nfO{ dw];L gdfGg' unt xf] . dw];sf] wfld{s / ;f“:s[lts / If]qLo cGt/cfj4tfsf] ;Gbe{df dw];L eGgfn] ;d]lst ;d'bfosf] ¿kdf a'e\mg' kb{5 .
      dw];L ;d'bfo leqsf laleGg hfthflt dw];sf vf;–vf; efudf s]Gb|Lt /xL a;f]jf; u/]klg yf¿ ;d'bfo k"j{ b]lv klZrd;Dd km}lnPsf 5g\ . t/fO{–dw];sf] pQ/L e]u, vf;u/L r'/] If]qsf] blIf0f lt/ a:b} cfPsf yf¿x¿ o; If]qsf ;a}eGbf k'/fgf afl;Gbf x'g\ . yf¿x¿ dw];sf Ps cflbjf;L x'g\ . otf yf¿x¿sf] af]nLnfO{ ;du|tfdf …yf¿ efiffÚ egL cleofg rnfOP klg a:t'tM logLx¿ g]kfnsf] k"j{b]lv klZrd;Dd alHhsf efiffs} k|efjdf /x]sf] b]lvG5 .
       yf¿x¿ em}+ …bg'jf/Ú, …b/}Ú, …s'≈dfnÚ …s'dfn]Ú / …dfemLÚ g]kfnsf pQ/L dw];df h+un lt/ ws]lnPsf k|rLg hfltx¿ x'g\ . logLx¿ g} af:tjdf dxfef/t kj{tsf] blIf0fL e]b jf efj“/ If]qsf afl;Gbf x'g\ . oL hfltx¿ k"j{ b]lv klZrd;Dd km}lnPsf 5g\ . k"jL{ g]kfnsf emfkf / df]/+u lhNnf …tfhk'/LofÚ, …/fhj+zLÚ tyf …ugufO{Ú hfltsf] d"n ynf] xf] . ef/tsf] s'rljxf/  -xfn a+ufn / c;fdsf] ;Ldf_ af6 O{:jL ;Datsf] rf}+wf}+ ztfAbL lt/ …sf]rÚ x¿n] k"jL{ g]kfndf cfP/ Toxf“sf lnDa"x¿;+u ldn]/ …ljhok'/Ú uf“pnfO{ /fhwfgL agfP/ /fHosf] :yfkgf u/]sf lyP . O{:jL ;Datsf] ;f]¥xf}+ ztfAbLsf] dWo efudf kfNkfnL /fhf d's'Gb ;]g k|ydn] …sf]rÚ /fhfx¿nfO{ To; If]qaf6 x6fP/ Toxf“ cfÎgf] …;]gÚ /fHosf] lj:tf/ u/]sf] lyof] . k"jL{ g]kfndf emfkf / df]/+usf dxfef/t kj{tdfnfsf vf]“rx¿df …lwdfnÚ hfltsf] cfafbL 5 . o;/L g} d]rL gbLsf pkTosfx¿df …d]r]Ú jf …jf]8f]Ú hfltsf] a;f]jf; 5 . of] If]q …lwdfnÚ, …d]r]Ú jf …jf]8f]Ú sf] cflb e"ld xf] . …;tf/Ú …p/f“jÚ …emf“u8Ú jf …wf“u8Ú h:tf sd ;+Vofdf /x]sf dw];sf cflbjf;L hfltx¿ k"j{df emfkf b]lv hgsk'/;Dd km}lnP/ a;]sf 5g\ . t/ d'VotM emfkf, df]/+u / ;'g;/L lhNnf logLx¿sf] k'Vof}{nL cfjfbLsf] If]q xf] .       
      ;+Vofsf] lx;fan] dw];sf Ps d'Vo hft …ofbjÚ k"jL{ g]kfnsf ;'g;/L b]lv /f}tx6;Dd, jfudtL / sf]zL gbLsf] aLrdf afSnf]u/L a;]sf 5g\ . xfn hg;+Vof ;g]{ laleGg sf/0fx¿sf] ;Gbe{df …ofbjÚx¿sf] a;f]jf; nueu k'/} g]kfnsf dw]; If]qdf km}lnPsf] 5 . logLx¿ h'gh'g 7f“pdf a;]sf 5g\ ;f]xL 7f“psf af]nLx¿ af]Ng] u5{g . k;f{, gjnk/f;L, ¿kGb]xL / af“s] lhNnfx¿df …s'dL{Ú hfltsf] k'/fgf] a;f]jf; 5 . d'VotM ;fu;AhL v]tL / s[lifdf nfu]sf o; hftsf dflg;x¿ nueu k'/} dw];df km}lnP/ a;]sf 5g\ . logLx¿sf cg]sg\ hftLo y/x¿ 5g\ . d';ndfgx¿ klg s'g} lglZrt 7f“pdf dfq ga;]/ k"j{ klZrd u/L km}lnPsf 5g\ . vf;u/L d';ndfgx¿ dw];sf blIf0fL ;LdfjtL{ If]qx¿df a:b5g\ . t/ d';ndfgx¿sf] afSnf] a;f]jf; /f}tx6, af/f, k;f{, slkna:t' / af“s] lhNnfdf 5 . …d}lynÚdf laleGg y/sf a|Dx0fx¿ d'VotM ;Kt/L b]lv wg'iff;Dddf / o;} u/L /fhk'tx¿ ;Kt/L b]lv /f}tx6;Dd kf/Dkl/s ¿kdf a;f]jf; ul/cfPsf 5g\ . dw];sf cGo hfthfltx¿ j}Zo, algof, /f}gLof/, ;'8L, t]nL, snjf/, sfg", xn'jfO{, syalgoF, sfo:y, ;Gof;L, a+ufnL, h}g -df/jf8L_, l;v, xn'jfO{, /fhwf]a, /fhef/, wfg's, ;f]gf/, cdft, xhfd÷gfO{, s'Dxf/, nf]xf/, a9O{, a/O{, g'lgof, dfnL cflb s'g} s]xL lglZrt 7f“pdf cGoyf km}lnP/ /x]sf 5g\ . g]kfnsf] kxf8L If]qsf laleGg hfthfltx¿sf] a;f]jf; gbLx¿sf] aLrsf efudf s]Gb|Lt /x]sf] 5 . kxf8sf o:tf gbL If]qx¿df k[ys–k[ys hfthfltx¿, leGg–leGg efifLx¿ a;LcfPsf 5g\ . t/   t/fO{ If]qsf d"n lgjf;L dw];Lx¿sf] k|frLg a;f]jf; / efiff k|rng o; k|sf/af6 5'l6[Psf]  5}g . o;/L ;femf ;+:s[lt / Oltxf; af]s]sf] of}6} ;d'bfonfO{ k|b]z /rgfsf] ;Gbe{df ljeflht ul/g' klg oxL ;ldltn] lgwf{/0f u/]sf] dfGotfsf] ljkl/t sfo{ xf] .
      %_ ef}uf]lns÷If]qut lg/Gt/tf M g]kfnsf] k|fs[lts ljefhgsf ;j{;Ddt ¿kdf b'O{j6f cfwf/x¿ dflgPsf] 5 M !_ ;d'b|Ltx b]lvsf] prf“O /, @_ d'Vo gbLåf/f l;+rfO{ ul/Psf] If]q . g]kfnsf] ;Dk"0f{ dw]; If]q ef}uf]lns ¿kdf pQ/ ef/tsf] u+ufsf] d}bfgL efus} c+u xf] . prf“Osf] lx;fjn] g]kfnsf] nueu ;Dk"0f{ t/fO{ If]q ^) dL6/ b]lv @)) ld6/ ;Dd 5 . lelq dw];sf pkTosfx¿ ;d'Gb|sf] ;txaf6 #)) dL6/ b]lv &)) dL6/;Ddsf] prf“O{df 5 . dw];sf] If]qkmn g]kfnsf] s'n e"efusf] @#∞ cyf{t #$)!( ju{ ls=dL= /x]sf] 5 . k"j{ b]lv klZrddf u/L dw]; If]qsf] nDafO{ %)) dfOn / pQ/ blIf0fsf] rf}8fO{ ;/b/ @) dfOn /x]sf] 5 . dw];df lgdf{0f e} ;s]sf] k"/} dw]; l5rf]Ng] k"j{–klZrd /fhdfu{sf] nDafO{ !!)) ls=dL= 5 . ;Dk"0f{ dw];df Ps} k|sf/sf] ;dlztf]i0f hnjfo" 5 / hf8f] ofddf klg ;dfg k|sf/s} df};d /xg] ub{5 . 
      g]kfnsf k|fo;M ;a} dxTjk"0f{ gbLx¿ h:t} M d]rL, sGsfO{, sf]zL, sdnf, jfudtL, gf/fo0fL -u08s_, /fKtL, aaO{, s0ff{nL / dxfsfnL -zf/bf_ pQ/af6 dw]; eP/} ef/tdf k|j]z u/]sf] 5 . g]kfnsf] dw]; If]qn] k"j{, blIf0f / klZrddf u/L l5d]sL /fi6« ef/tsf] klZrd a+ufn, ljxf/, pQ/ k|b]z / pQ/fv08 /fHox¿nfO{ 5f]Psf] 5 . To;} u/L d'Vo gbLåf/f l;+rfO ul/Psf If]qsf cfwf/df sf]zL k|b]z   -d]rL / sf]zL] aLrsf] e"efu_, jfudtL k|b]z -jfudtL gbL / o;sf zfvf gbLn] l;+r]sf If]q_, u08sL k|b]z -d"ntM uf];fOyfg—wf}nflu/L aLrsf gbLx¿ ljz]if ¿kdf ;Ktu08sLn] l;+lrt If]q_ / s0ff{nL k|b]z -wf}nflu/Lb]lv gGbfb]jL aLrsf gbLåf/f l;+lrt If]q_ dflgPsf  5g\ . o;/L g} g]kfnsf] dw]; x'b} pQ/af6 blIf0f lt/ aUg] gbLx¿sf] aLrsf] If]qsf] cfwf/df dw];nfO{ kf“r If]qdf ljeflht ug]{ ul/Psf] 5 . tL If]qx¿ -!_ d]rL b]lv sf]zL;Dd -@_ sf]zLb]lv jfudtL;Dd -#_ jfudtLb]lv gf/fo0fL;Dd -$_ gf/fo0fL    -u08sL_ b]lv /fKtL;Dd /, -%_ /fKtLb]lv dxfsfnL;Dd 5g\ . pko'Qm{ cfwf/df g]kfnsf] t/fO{ If]q ef}uf]lns jf k|fs[lts cfwf/df Ps} k|sf/sf] / cGt/cfj4 5 . xfn k|zf;lgs ¿kdf tyf af]nL / njhsf] sf]0faf6 leGg–leGg v08df ljeflht b]lvP klg dw];af;Lsf] ef}uf]lns cjl:ylt, k'/} dw];df ;dfg k|sf/sf] 5 . e"–;tx, xfjfkfgL, gbLsf] axfjsf] cfwf/df cToGt} ;dfgtf / ;d/;tfsf] Ps} If]q xf] . o; k|sf/sf] ef}uf]lns / If]qut lg/Gt/tfsf] k|b]znfO{ ljeflht ul/g' ;ldlt :jo+n] :yflkt u/]sf] dfGotfsf] lans'n} ljkl/t sfo{ xf], h'g k|:t't gS;f÷gS;fx¿af6 ePsf] 5 .
      ^_ cfly{s cGt/;DjGw M s'g} klg :yfg jf If]qsf] d'Vo cfly{s sfo{x¿sf] dfkg s]xL lglZrt cfwf/x¿af6 ul/G5 . h; cg';f/ s[lifdf cfwfl/t sfo{, pTkfbgzLn If]q -manufacturing area_, pBf]u÷Joj;fo               -trade/business_ / ;]jf If]q -service sector_ nfO{ g} cfwf/ dflgPsf] x'G5 . g]kfndf ;/sf/L txaf6 tYof+s ;+sng ubf{sf] k4lt klg olx g} xf] . o; cfwf/df dw]; If]qdf k|fo;M Ps} k|sf/sf] cfly{s lj|mofsnfk tyf pBdzLntf ljBdfg /x]sf]   b]lvG5 . s[lifnfO{ cfwf/ dfg]/ ljrf/ ubf{ d'n'ssf] s"n s[lifof]Uo e"ldsf] -national agriculture holdings_ t'ngfdf dw];df s[lifof]Uo e"ldsf] ks8 -distribution of agriculture holdings_ dw];sf] ;a} lhNnfx¿df nueu Ps} k|sf/sf] 5 . o;nfO{ k|ltztdf ljrf/ ubf{ klZrdaf6 s+rgk'/df !=^, s}nfnLdf @=#, af“s] !=%, alb{of !=$, bf+u @=), slkna:t' !=&, ?kGb]xL @=^, gjnk/f;L @=%, lrtf}g @=!, k;f{ !=^, af/f !=(, /f}tx6df @=), ;nf{xLdf @=%, dxf]Q/Ldf @=@, wg'iffdf @=^, l;/xfdf @=#, ;Kt/Ldf @=@, ;'g;/Ldf @=$, df]/+u #=$ / emfkfdf #=! /x]sf]   5 . o;n] dw];sf ;a} lhNnfdf s[lif ;dfg k|sf/sf] pBdzLntfsf] ¿kdf /x]sf] tYout k'li6 x'G5 . o;af6 :ki6 x'g hfG5 ls, dw];df k"/} dw]; nueu Ps} k|sf/sf] pBdzLntf 5 . ;fy} nueu ;a}h;f] lhNnfx¿df nueu Ps} k|sf/sf] hg;+Vofsf] cfsf/ To:tf sfo{df nfu]sf 5g\ . o;df a'Σg' kg]{ csf]{ dxTjk"0f{ laifo xf] M dw];df b]lvPsf oL ;dfg k|sf/ tyf ;dfg rl/qsf] cfly{s lj|mofsnfk glhssf lhNnfx¿df cfk:tdf cGt/ ;DalGwt /x]sf 5g\ . pbfx/0fsf nflu emfkf, df]/+u / ;'g;/Lsf] s[lif ahf/ / wg'iff, dxf]Q/L tyf ;nf{xLsf] s[lif ahf/ To:t} gjnk/f;L, ?kGb]xL / slkna:t'sf] pTkfbg k|lj|mof tyf ahf/ cToGt} cGt/ ;DalGwt 5g\ . o;/L cfly{s lj|mofsnfkaf6 cGt/ cfj4 If]qnfO{ k|b]z lgdf{0fsf] ;Gbe{df ljeflht ul/g' x'Gg\ .
^M! cfly{s ;fdYo{tf M g]kfndf s/ tyf u}/–s/af6 k|fKt x'g] /fh:jsf] cj:yfnfO{ lhNnfut lx;fan] ;+lIfKt ¿kdf tnsf] tflnsfdf k|:t't ul/Psf] 5 . ljQLo ;+3Lotfsf] l;4fGt adf]lhd d'n'ssf] s'g} klg efuaf6 s]Gb|n] ;+sng ug]{ /fh:jsf] ljlgof]hg s]Gb|s} If]qflwsf/ ePklg oxf“ ;|f]tsf] cWoogsf] lglDt of] ljj/0f lbO{Psf] 5 . o; cfwf/df g]kfnsf] dw]; If]qaf6 ;+sng x'g] /fh:j To; If]qdf a;f]af; ug]{ hg;+Vofsf] cfwf/df k|r"/ b]lvG5 . of] dw]; k|b]zsf] cfly{s ;fdYo{tfsf] alnof] cfwf/ xf] .
g]kfndf /fh:j ;+sng, @)^#÷^$

lhNnf
s"n /fh:jsf] k|ltzQ
sf7df08f}
$!=@
k;f{
@$=*
Dff]/ª÷?kGb]xL÷emfkf
!$=@
l;Gw'kfNrf]s÷nlntk'/
%=)
cGo ^* lhNnf
!$=*
hDdf
!))=)
      Dfflysf] tflnsfaf6 k|i6 x'G5 ls of}6} dw]; k|b]z /fh:j ;+sngsf] b[li6n] To; k|b]zdf ljQLo :yfloTj k|bfg ug{ k"0f{ ;Ifd x'g]5 lsgeg] g]kfnsf] s"n /fh:jsf] nueu $%Ü /fh:j dw];af6 ;+sng x'g] u/]sf] 5 .
      g]kfnsf] sl/a *)Ü hgtf cfo / /f]huf/Lsf nflu s[lifdf cfl>t 5g\ . k"/} d'n'ssf] s"n ufx{\:y pTkfbgdf o; If]qsf] s/La #^Ü of]ubfg /x]sf] 5 . g]kfnsf] d'Vo s[lif afnLx¿sf] pTkfbgdf vfBfGg afnLsf] c+z nueu %)Ü /x]sf] 5 . g]kfnsf] d'Vo vfBfGg afnLx¿ dWo] wfg / ux'“ d'Vo x'g\ . wfg, ux'“, pv'“ / t]nxgsf] pTkfbgsf] t'ngfTds cWoog ubf{ dw];sf] If]q s[lif pTkfbgsf] d'Vo ks]6 If]q /x]sf] b]lvG5 . cf= j= @)^#÷^$ df b]zsf] s"n wfg, ux“', pv'“ / t]nxgsf] pTkfbg dWo] j|mdzM &!=$, ^%=*, (*=& / &$=& k|ltzt dw];df pTkfbg ePsf] lyof] . o;/L tYonfO{ ljZn]if0f ubf{ k'/} d'n'snfO{ vfBfGgdf ;DkGg kfg{ dw]; Ps ;Ifd k|b]z x'g]5 . /f]huf/Lsf cj;/x¿sf] b[li6sf]0fn] g]kfnsf k|d'v cf}Bf]lus pTkfbgsf] l:yltnfO{ ljZn]if0f ubf{ clwsf+z vfB kbfy{, k]o kbfy{, lrgL, lrof, sfuh tyf cGo a:t'x¿ pTkfbg ug{sf nflu rflxg] pko'St jftfj/0fsf] lx;fan] dw]; k"0f{ ¿kdf ;Ifd b]lvG5 . pBf]u ;+rfngsf nflu ljb]zL nufgLsf] ;+efjgf klg o; If]qdf k|z:t /x]sf] 5 . ;]jf pBf]u, ko{6g pBf]u / s[lif pBf]usf dfWodaf6 o; If]qdf k|z:t dfqfdf /f]huf/Lsf cj;/x¿ ;[hgf ug{ ;lsg] b]lvG5 . tnsf] tflnsaf6 dw];sf lhNnfx¿af6 d''Vo s[lifafnLdf vfBfGg, gub] afnL, kmnkm"n tyf t/sf/L / kz'kfngaf6 /fd|f] cfo x'g] :ki6 x'g hfG5 .
s[lif pTkfbgaf6 dw]; k|b]znfO{ x'g ;Sg] cfDbfgL

dw];sf lhNnfx¿
d'Vo s[lifafnL
cGg÷gub]÷kmnkm"n÷t/sf/L
-?. s/f]8df_
kz'kfng
-?. s/f]8df_
hDdf
-?. s/f]8df_
s+rgk'/
!@=^@
)=@*
!@=()
s}nfnL
!*=@^
)=$!
!*=^&
af“s]
!@=#^
)=@*
!@=^$
alb{of
!#=)*
)=@(
!#=#&
bf+u
!&=*!
)=$)
!*=@@
slkna:t'
!*=&(
)=$@
!(=@!
?kGb]xL
@)=**
)=$&
@!=#%
gjnk/f;L
!%=*^
)=#^
!^=@@
lrtjg
!!=#&
)=@^
!!=^#
k;f{
!$=!%
)=#@
!$=$&
af/f
!$=$*
)=##
!$=*!
/f}tx6
!^=*$
)=#*
!&=@@
;nf{xL
$#=%#
)=(*
$$=%!
wg'iff
$@=!(
)=(%
$#=!$
dxf]Q/L
#%=*(
)=*!
#^=&)
l;/xf
$!=!)
)=(@
$@=)@
;Kt/L
$)=**
)=(@
$!=*)
;'g;/L
@!=&!
)=$(
@@=@)
df]/+u
#!=$^
)=&!
#@=!&
emfkf
@(=%&
)=^&
#)=@$
hDdf
$&@=*#
!)=^^
$*#=$(
      &_ k|fs[lts ;fwg / ;|f]tsf] pknJwtf M dw];sf xfn ljBdfg lhNnfx¿ k|fs[lts ;fwg / ;|f]tsf] b[li6sf]0faf6 ;Ifd /x]sf] b]lvG5 . oxf“ dw];sf laleGg lhNnfx¿df k|fs[lts ;f]taf6 x'g;Sg] cfDbfgLnfO{ b]vfO{Psf] 5 . o; cg';f/ dw];sf k|fo;M x/]s lhNnfaf6 lgsf;L x'g] 9'+uf÷afn'jf / lu§L]nfO{ cfosf] ¿kdf lnO{Psf] 5 . hn ljB'tnfO{ k|fo;M kxf8L If]q jf k|b]zsf] ;+efJo cfosf] ¿kdf laZn]if0f ug]{ ul/Psf] 5 . o;df ;xdt x'g ;lsb}g . o;sf] nfesf] xsbf/ hn ljB't pTkfbg s]Gb| /xg] :yfgsf] k|b]z klg x'g] s'/fdf b'O{dt x'g ;Sb}g\ . ;fy} h'g k|b]z eP/ gbL aUb5–laleGg cGt/f{li6«o cEof;x¿sf] cfwf/df klg ;f] If]q nfesf] xsbf/ x'g]g} 5 . hn ljB'tsf] cfonfO{ u0fgf ubf{ pQm dfGotfnfO{ cfwf/ dflgPsf] 5 . dw];df ko{6gsf] Jofks ;+efjgf /x]klg xfn To;sf] pkof]u ul/Psf] 5}g\ . o; tflnsfdf hgsk'/wfd / n'lDagL h:tf :yflkt s]Gb|x¿sf] pknAw cfonfO{ dfq cWoogsf] nflu cfwf/ dflgPsf]   5 . o;} u/L sf7, bfp/f tyf hl8a'6Lsf] ;Gbe{df pknAw tYof+snfO{ g} cfwf/ dflgPsf] 5 . 
laleGg k|fs[lts ;|f]taf6 dw]; k|b]znfO{ x'g ;Sg] cfDbfgL

dw];sf lhNnfx¿
laleGg k|fs[lts ;|f]taf6 x'g ;Sg] cfDbfgLx¿  -?= s/f]8df_
9'+uf÷afn'jf / lu§L
hn ljB't
ko{6g
sf7÷bfp/f÷hl8a'6L
s+rgk'/
*&)=*)

)=^!
!=*(
s}nfnL
*&)=))
#***=))

@=#)
af“s]
!$(=#)


$=$%
alb{of
!$(=#)
!@(^=))
#=$#
$=(!
bf+u
!$(=#)


#!=$@
slkna:t'
&=%)


)=*&
?kGb]xL
&=%)

$$=))
!=&*
gjnk/f;L
&=%)
!)@=*@

$=#!
lrtjg
!=!)
@#%=#&
$^=#!
#=()
k;f{
!=!)

*=(#
&=!@
af/f
!=!)


!!=!!
/f}tx6
!=!)


%=#(
;nf{xL
!=!)


)=^!
wg'iff
!=!)

!@=%)
%=!%
dxf]Q/L
!=!)


!=*$
l;/xf
@=#)


)=&!
;Kt/L
@=#)
@(&=))

#=#%
;'g;/L
@=#)
!!**=))
@=!$
#=*#
df]/+u
@=#)
%=^@

@=$*
emfkf
@=#)


)=@!
hDdf
@@@*=!)
&)!@=*!
!!&=(@
(&=^#
      ljQLo ;+3Lotfsf] ljZjJofkL l;4fGt adf]lhd ;+3Lo ;+/rgf cGtu{t /x]sf ljleGg k|b]zx¿nfO{ ltgLx¿sf ljQLo cfjZostf cg';f/sf] /fh:jsf] k|of{Kttf x'g h?/L x'G5 . h;n] To; k|b]zsf] ljQLo :yfloTjdf ;xof]u    k'–ofp“b5 . g]kfndf /fHosf] k'g{;+/rgf ug]{ ;+be{df ;du| dw]z Ps k|b]Zf ljQLo ;+3Lotfsf] l;4fGt adf]lhd ljQLo :yfloTjsf] p2]Zon] k"0f{ ;Ifd /x]sf] oyfy{nfO{ dflysf ;+lIfKt a"+bfut laZn]if0fn] k'i6L ub{5 .
      *_ k"jf{wf/ ljsf;sf] cj:yf / ;Defjgf M lgdf{0fflwg k|b]zx¿ :jfoQtf / :jzf;gsf b[li6n] ;an / ;Ifd x'g'kg]{ laifodf s'g} b'O{ dt 5}g\ . ef}uf]lnstf, hftLotf, pTkL8g, klxrfg cflb laifox¿ g]kfnsf] ;Gbe{df k|b]z /rgfsf] dxTjk"0f{ cfwf/sf] ¿kdf rrf{ ug]{ ul/Pklg k|:tfljt k|b]zsf] cfly{s ;fdYo{tf, k"jf{wf/ ljsf;sf] cj:yf / ;Defjgf, k|fs[lts ;fwg / ;|f]tsf] pknAwtf ;a} eGbf dxTjk"0f{ cfwf/ dflgG5g\ . g]kfnsf] ;Gbe{df k"jf{wf/df ;a}eGbf cfwf/e"t If]q ;8snfO{ dflgG5 . dw];df ;8ssf] k"jf{wf/ alnof] /x]sf] 5 . dw];e/Ldf s]Gb|Lo tyf lhNnf :t/Lo u/L s"n ;8ssf] ;+hfn #,$$,!%* ls=dL= /x]sf]   5 . k"j{df emfkf b]lv klZrddf s+rgk'/ lhNnf;Dd sl/j !% ;o ls=dL= x'nfsL ;8ssf] /]vf+sg e};s]sf] 5 . lgdf{0fflwg of] ;8s jf:tjdf efjL dw]; k|b]zsf] hLjg /]vf g}  x'g]5 . 
      g]kfnsf] s"n !$& nfv x]S6/ If]qkmn dWo] sl/j &) xhf/ x]S6/ If]qkmn ag h+unn] 9fs]sf] 5 . h;dWo] leqL dw];df (,%@,%!( x]S6/ / t/fO{df !),)^,%@^ x]S6/ ag h+un /x]sf] 5 . of] ag h+unsf] s"n IF]qkmnsf] @&=&!∞ x'g cfp“5 . g]kfnsf] s'n ag If]q dWo] !& k|ltzt ;d'bfon] Aoj:yfkg u/]sf 5g\ . @)%* ;fnsf] tYof+s cg';f/ agIf]qaf6 sl/j ^! s/f]8 ?k}of /fhZj ;+sng eO{/x]sf] 5 . o;sf] $)∞ /sd ;fd'bflos agIf]qaf6 ;+sng eO{/x]sf] 5 . clwsf+z ;fd'bflos agIf]q t/fO{ / dw]; If]qd} kb{5 .
      g]kfndf ag h+unsf] ljt/0f ef}uf}lns If]qx¿df c;dfg 5 . If]qut ¿kdf x]bf{ kxf8L If]qdf a9L 5 eg], t'ngfTds ¿kdf t/fO{ If]qdf sd / lxdfndf clt sd 5 . t/fO{df w]/} ag h+un gb]lvPklg ag k}bfjf/ / o;af6 x'g] cfly{s d"Nosf] cfwf/df a9L ;DkGg 5 . cfh;Dd ag If]qaf6 k|fKt ul/Psf] cfly{s cfosf] 7'nf] lx:;f t/f{O If]qdf ePsf ag k}bfjf/x¿af6 pknAw x'g] u/]sf] 5 . g]kfndf sl/j @),))) 6g -nueu @) ldlnog cd]l/sL 8n/_ d"No hltsf] ag k}bfjf/ sRrf kbfy{ lgof{t x'g] cg'dfg 5 . dw];sf laleGg efudf u/L kf“r j6f jGohGt' cf/If / lgs'~hx¿ 5g\ . sf]zL 6Kk", k;f{ jGohGt', lrtjg, alb{of / z'Snfkmf“6f u/L kf“r j6} cf/If tyf lgs'~hn] ;Dk"0f{ dw];sf] #,*&( ju{ ls=dL= e"efu 9fs]sf] 5 .
      g]kfndf hnljB'tsf] k|r'/ ;+efjgf /x]sf]df s'g} ljjfb g} 5}g . o:tf] hnljB't cfof]hgfsf] k|fo;M ;a} lgdf{0f :yn kxf8L k|b]zx¿d} /xg' :jefljs g} xf] . xfn;Dd b]lvPsf]df ?kGb]xL lhNnfsf] ;"o{k'/f Psdfq hnljB't s]Gb| dw];df 5 . of] ef/t–g]kfn ;Demf}tf cg';f/ lgdf{0f ePsf] xf] . 7"nf hnljB't cfof]hgfsf] lgdf{0fsf] bfloTj tyf To;af6 x'g] cfo s]Gb| ;/sf/sf] x'g] laifodf klg vf;} ljjfb 5}g . t/ g]kfn ca ;+3Lo ;+/rgfdf hfg] ;Gbe{df ef}uf]lns ¿kdf pQ/af6 au]/ dw]; x'b} ef/t tkm{ aUg] ;a} gbLaf6 g]kfn / ef/tsf aLr Joj;flos ;dembf/L e} ef/ts} e"lddf lgdf{0f x'g] hnljB't cfof]hgaf6 tNnf] t6Lo k|b]zsf] ;/sf/nfO{ s;/L nfesf] ljt/0f ug]{ of] laifodf vf;} 5nkmn e}/x]sf] 5}g . o;/L g} g]kfnsf] hnljB'tsf] ;Gbe{df o;nfO{ ;f]em} kxf8L k|b]zsf] nfesf] laifo eg]/ laZn]if0f ug]{ ul/G5 . t/ pkNnf] efudf dfgj l;lh{t sf/0fx¿af6 pTkGg ePsf] kof{j/0fLo b'ik|efjsf] u+eL/ gsf/fTds k|efj dw]; If]qdf kl//x]sf]n] To;sf] Ifltk"lt{ s;/L tnsf] k|b]zn] kfpg]–of] lg?k0f x'g' kg]{ u+eL/ laifo xf] . o; ;Gbe{df vf; u/L @@ ldlnog lsnf]jf6 Ifdtf /x]sf] sf]zLsf] laifo, @! ldlnog lsnf]jf6 Ifdtf /x]sf] u08sLsf] laifo / #@ ldlnog lsnf]jf6 Ifdtf /x]sf] s0ff{nLsf] laifo ;f]em} dw]; k|b]zsf] ;/f]sf/ tyf xssf] laifo xf] .     
      (_ k|zf;lgs ;'udtf M k|zf;lgs ;'udtfsf] ;Gbe{df ;a} eGbf ljrf/0fLo laifo pko'Qm ef}uf]lnstf, cg's"n hnjfo' tyf df};d, oftfoft ;]jf, ;+rf/ / k|b]z jf If]qsf] ;a} efudf k|zf;gsf] kx'“r x'g' xf] . ;Dk"0f{ dw];nfO{ Pp6} k|b]zsf] ¿kdf dfGotf lb+bf cGo k|b]zx¿sf] t'ngfdf o; k|b]zsf] If]qkmn 7"nf] b]lvP klg ef}uf]lns cfwf/df of] cToGt ;'ud x'g]5 . k"/} dw];df ;dfg k|sf/sf] e"uf]n /x]sf]df w]/} elg/xg' kb}{g . g]kfndf aGg] tyf xfn k|:tfj ul/Psf s'g} klg k|b]zsf] t'ngfdf dw]; ;'ud x'g]5 / k|:tfljt s'g} klg k|b]zsf] s'g} ;LdfGt :yfgaf6 d'Vo k|zf;lgs s]Gb|sf] b"/L tyf kx'“r eGbf dw];sf] To:tf] :yfg glhs x'g]5 . dw];sf k|fo;M ;a} lhNnfx¿ k"j{–klZrd /fhdfu{ tyf lhNnfsf] cfGtl/s klSs ;8ssf] ;+hfnaf6 /fd|/L cfj4 /x]sf 5g\ .
      pknAw tYof+ssf cfwf/df dw];sf lhNnfx¿ s+rgk'/df @#$ ls=dL=, s}nfnLdf $^) ls=dL=, af“s]df #*! ls=dL=, alb{ofdf #)$ ls=dL=, bf+udf %@! ls=dL=, slkna:t'df ##^ ls=dL=, ?kGb]xLdf #)) ls=dL=, gjnk/f;Ldf @%) ls=dL=, lrtjgdf &(^ ls=dL=, k;f{df ##^ ls=dL=, af/fdf #@! ls=dL=, /f}tx6df @@& ls=dL=, ;nf{xLdf %!! ls=dL=, dxf]Q/Ldf $^* ls=dL=, wg'iffdf ^*$ ls=dL=, l;/xfdf #)) ls=dL=, ;Kt/Ldf #!) ls=dL=, ;'g;/Ldf $&! ls=dL=, df]/+udf ^** ls=dL= / emfkfdf %(^ ls=dL= -/fhdfu{, lkm8/ /f]8, lhNnf dfu{ / zx/L dfu{ ;d]t u/L_ ;8ssf] ;+hfn /x]sf]  5 . ;'b"/ k"j{sf] sfs8le§f b]lv ;'b"/ klZrdsf] u¶frf}s;Dd k"j{–klZrd /fhdfu{sf] b"/L !)@* ls=dL= 5 . pbfx/0f dfqsf] nflu dfgf}, olb aL/u+hsf] cf;kf;df dw]; k|b]zsf] k|zf;lgs s]Gb| sfod ug]{ xf] eg] sfs8le§faf6 Toxf“;Ddsf] b"/L nueu #() ls=dL= x'g]5 . o;/L g} s+rgk'/ lhNnfsf] dx]Gb|gu/ b]lv aL/u+h jf To; :yfgsf] b"/L nueu ^*) ls=dL= x'g]5 . ;fdfGo lgljWg ¿ksf] ;8s oftfoftaf6 ^ b]lv !) 3+6fdf k"j{ / klZrd b'a} efuaf6 dw];sf] d'Vo k|zf;lgs s]Gb|df k'Ug ;lsG5 .
      cfh /fHosf] ¿kfGt/0fsf] ;Gbe{df ;+3Lo g]kfnsf] /fhwfgL sf7df08f}+sf] ljsNk vf]h]sf] b]lvG5 . o;sf] lgwf{/0f gx'~h]n;Dd sf7df08f}+nfO{ s]Gb| dfg]/ ljrf/ ubf{ k"j{ / klZrdaf6 sf7df08f}+, pQ/sf] lxdfnL k|b]zaf6 sf7df08f}+, k"j{ pQ/af6 sf7df08f}+sf] b"/L jf/] ljrf/ ug]{ xf] eg] s;}sf] nflu sf7df08f} ;xh tyf glhs gdflgg ;lsG5 . sfs8le§faf6 sf7df08f}sf] ;8s b"/L nueu ^!% ls=dL= x'ghfG5 . s+rgk'/ lhNnfsf] dx]Gb|gu/af6 klg sf7df08f}+sf] ;8s b"/L ^() ls=dL= 5 . aL/u+haf6 sf7df8f}+sf] b"/L @&% ls=dL= 5 . bfr'{nfaf6 / tfKn]h'ªaf6 sf7df08f}sf] b"/Ln] sf7df08f}+af6 /fhwfgLsf] ljsNk vf]Hg] sfdnfO{ slxNo} k|f]T;flxt u/]g . g]kfnsf] ef}uf]lns cj:yfsf] cfwf/df o;nfO{ ;a}n] :jLsf/ u/]s} 5 . pko'Qm{ tYox¿sf] cfnf]sdf dw]; Ps k|b]zsf] ¿kdf k|zf;lgs b[li6sf]0fn] ;'ud g} dflgg]5 .
      o;sf] ;fy} dw];df aiff}+ klxn] b]lvsf] ;+rf/sf] ljBdfgtf, k'/} dw];sf] ;dfg ;dlztf]i0f hnjfo', Ps} k|sf/sf] / Ps} ;dodf cfpg] dg;'g tyf v]tL k|0ffnL h:tf ;a} laz]iftfn] ubf{ k|zf;lgs ;'udtfsf] sf]0faf6 dw]; Pp6} k|b]z x'g] z;Qm cfwf/ /x]klg dw];sf] ljefhg ul/g' pko'Qm 5}g\ .              

;ldlt ;dIf k|:t't gS;fdf u+eL/ cfklQsf laifox¿
!_ ;+3Lo ;+/rgf ug]{ ;Gbe{df g]kfndf hftLo, If]qLo / eflifs cfwf/df k|b]zsf] k|:tfj ul/Psf] 5 . pk ;ldltn] o; cl3 k"0f{ ;ldltsf ;dIf b'O{ j6f j}slNks gS;fx¿ k|:t't u/]sf] xf] . o;df ;ldltsf] clGtd a}7sdf x]/km]/ ul/of] . of] gS;fdf k'/} d'n'se/ ;dfg cfwf/df, ;dfg of]Uotf cg';f/ k/:k/ ;Da4 If]qx¿ -cluster_ 5'6\ofpg] sfo{ ePsf] 5}g . kxf8L If]qdf k|fo;M ;a} k|b]z hfltut ¿kdf 5'6\ofO{of] eg] dw];df tYoxLg cfwf/, ldl>t a;f]jf; / efiffsf] cfwf/ -af/Daf/ yf¿jfg, n'lDagL ef“j/, cjw–yf¿, cjw–ef]hk'/f, klZrd dw];, gf/fo0fL, dw];, hgsk'/–l;d|f}gu9, la/f6, sgsfO{ / la/f6 sf]r cflb gfds/0f_ lnO{of] .
@_ k/Dk/f b]lv t/fO{÷dw];sf] c+u /x]sf] s+rgk'/ lhNnfsf] dx]Gb|gu/ gu/kflnsf / Toxf“ b]lv klZrdsf If]qnfO{ pQ/sf] pkNnf] s0ff{nL÷vKt8 gfdwf/L k|b]z;+u hf]l8of] . of] k|:tfljt n'lDagL ef“j/ jf y¿x6 k|b]zsf] k"jf{wf/sf] :ki6 x/0f elgP kl5 o;df clGtd ;dodf kl/jt{g ul/of] .
#_ kl5Nnf] k6s k|:t't gS;fdf klZrddf s+rgk'/ b]lv k"j{ gjnk/f;L;Ddsf] If]qnfO{ yf¿jfg gfds/0f ul/Psf] 5 . o; k|:tfljt If]qsf] gfds/0f Toxf“sf afx'No ;d'bfosf] cfwf/df ul/Psf] 5}g . oxf“ ;a} u}/ yf¿ dw];L ;d'bfosf] s"n hg;+Vof #)=(^∞ 5 eg], yf¿ ;d'bfosf] s"n hg;+Vof @%=!$∞ dfq /x]sf] 5g\ .
      o; If]q dWo] slkna:t' lhNnfdf u}/ yf¿ dw];L / yf¿ hg;+Vof j|mdzM ^&=)(∞ / !@=)%∞ /x]sf] 5 . ?kGb]xL lhNnfdf u}/ yf¿  dw];L / yf¿ hg;+Vof j|mdzM $*=)@∞ / !)=)^∞ /x]sf] 5 . / gjnk/f;L lhNnfdf u}/ yf¿ dw];L / yf¿ hg;+Vof j|mdzM @(=)$∞ / !^=)%∞ /x]sf] 5 . af“s] lhNnfdf u}/ yf¿ dw];L / yf¿ hg;+Vof j|mdzM $(=)@∞ / !^=)$∞ /x]sf] 5 . o;/L o; k|b]zsf] u7gdf jf gfds/0fsf] cfwf/ Jojxfl/s / a}1flgs 5}g\ .
$_ k|:tfljt gS;fdf lrtjg lhNnfnfO{ slyt ldlynf dw];af6 / yf¿jfgaf6 aflx/, b'a} k|b]zsf] aLrdf dWojtL{ If]qsf] ¿kdf /flvPsf] 5 . o;sf] cfwf/ laNs'n} a}1flgs 5}g\ . lrtjg P]ltxfl;s ;Gbe{d} dw];÷t/fO{sf] e"efu   xf] . o; lhNnfdf r"/] kj{tsf] j|md 6'6]sf] 5 / r"/] kj{t blIf0fsf] ef/t–g]kfn ;Ldf;+u hf]l8g uPsf] 5 . em08} ;Ldfdf g} kfgL 9nf] -ridge_ k/]sf] 5 . oxf“ eGbf pQ/ tyf gf/fo0fu9÷e/tk'/ blIf0fsf] If]q k/Dk/f b]lv g} yf¿ ;d'bfosf] a;f]jf;sf If]q x'g\ . k'/} lrtjg lhNnfdf kj{t] hg;+Vof #,(@,)!^ /x]sf]df df8L If]qdf yf¿ / dw];L hg;+Vof u/L &#,!&* /x]sf] 5 . df8L If]q k;f{ lhNnfsf] k;f{ jGohGt' cf/If / lrtjg cf/If x'b} k"j{af6 klZrd blIf0f tkm{ au]sf] /fKtL gbLsf] blIf0fsf] efu xf] . of] klZrddf gjnk/f;Lsf] ;':tf uf=lj=;=df hf]l8G5,h'g dw];L ;d'bfosf] afx'No a;f]jf;sf] If]q xf] . ef}uf]lns lg/Gt/tf, P]ltxfl;stf, k/Dk/fut hftLo a;f]jf; ;a} dxTjk"0f{ ;Gbe{x¿af6 dw];sf] cleGg efu /x]sf] lrtjg lhNnfdf dw];sf] lj:tf/ e+u ePsf] dfGg] s'g} a}1flgs cfwf/ 5}g\ .
%_ o;/L ;j{yf cdfGo x'g] / unt cfwf/df lrtjgsf] lgx"“df dw];nfO{ ljeflht u/]/ k;f{ b]lv k"j{ emfkf;DdnfO{ ldlynf dw]; gfds/0f k|:tfj ul/Psf] 5 . -o; cl3 ;'g;/L / df]/+u lhNnfsf] clwsf+z efunfO{ ^ k|b]zsf] gS;fg';f/ k|:tfljt >[h+uf jf lj/f6sf]r k|b]zdf anft\ ldnfpg vf]lhPsf] lyof] . ;'g;/L, df]/+u / emfkf lhNnf ef}uf]lns cjl:ylt / lg/Gt/tf, P]ltxfl;stf, k/Dk/fut hftLo a;f]jf; / ;+:s[lt ;a} dxTjk"0f{ cfwf/x¿af6 dw];sf] cleGg c+u /x]sf] xf] ._ k;f{ b]lv emfkf;Ddsf] s"n hg;+Vof dWo] dw];L ;d'bfosf] hg;+Vof $#,^*,^!)   5 . yf¿ ;d'bfosf] hg;+Vof $,@%,^#$ 5 eg] kj{t] ;d'bfosf] hg;+Vof !&,&^,*() /x]sf] 5 .
^_ k;f{ b]lv k"j{ dw]; k|b]zsf] gS;f+sg ul/bf“ pbok'/ lhNnfsf] lqo'uf vf]+rdf k/Dk/f b]lv /x]sf] yf¿ / dw];L ;d'bfosf xl8of, lzjfo, ;'Gb/k'/ / tk]:j/L h:tf yf¿ afx'No uf=lj=;=x¿ / yf¿ ;d'bfosf] pn]Vo hg;+Vof ePsf] ufO{3f6 gu/kflnsf -s]xL bzs cl3 yf¿ ax'n_ k|:tfljt gS;fg';f/ ;'gsf]zL / ls/ft k|b]zdf ljlng x'g] cj:yf kfl/Psf] 5 . o;/L pbok'/ lhNnfsf] !# k|ltzt yf¿÷dw];L hg;+Vof dfyL kg]{ ca}1flgs l:yly v8f ePsf] 5 .
&_ ;ldltsf ;dIf k|:t't e} kfl/t ul/Psf] gS;fsf] cfwf/sf] ¿kdf lnO{Psf] k/:k/ ;Da4 If]qx¿ -cluster_ 5'6\ofpg] sfo{ Psbd} Jojxfl/s / a}1flgs 5}g\ . dw]; / kxf8 b'a} If]qdf hfthfltsf] jf efiffefifLsf] k/:k/ ;Da4 If]qx¿ -cluster_ agfpbf“ s'g} Ps uf=lj=;=df ! hgfsf] ;+Vofn] klg s'g} Ps hflt jf eflifs ;d'bfo a9L b]lvg cfPdf -uf=lj=;=sf] ax'dt xf]O{g, s'g} Ps ;d'xsf] ! hgfn] klg a9L ePsf]_ ;f] hft÷hflt jf efiff÷efifL jf ;d'bfosf] k/:k/ ;Da4 If]q -cluster_ agfO{Psf] xf] . vf;u/L dw];sf] If]qdf o:tf] Sni6/ agfpbf“ yf¿ ;d'bfosf] ;Gbe{df ;f] ;d'bfo / kxf8L ;d'bfosf] ¿kdf ;a} kj{t] ;d'bfo, To;} u/L dw];L ;d'bfosf] ¿kdf ;a} dw];L ;d'bfosf hftx¿nfO{ gldnfO{sg ofbj jf sf]O{/L cflb s'g} Ps hftnfO{ dfq cfwf/ dflgPsf] x'bf“ oyfy{df ;d'bfout -community based_ k/:k/ ;Da4 If]q -cluster_ ag]sf] 5}g . t;y{ k|b]z /rgfsf] ;Gbe{df jf:tljs klxrfg aGg ;s]sf] 5}g\ .
*_ ;ldltn] l;4fGtM k|b]z leq aGg] :jfoQ If]qx¿, laz]if If]qx¿ / ;+/lIft If]qx¿ k|b]zn] g} agfpg] s'/f :jLsf/ ul/P klg ;ldltsf] clGtd a}7sdf pk ;ldlt e+u ePsf] 3f]if0ff kl5 xr'jfsf] e/ lagf cWoog / cfwf/df k|:tfj e} ax'dtaf6 kfl/t ul/g' ;j{yf cg'lrt xf] .
      ;+;f/ e/ g} k|b]zsf] /rgfsf nflu cfwf/e"t ¿kdf ;dfg k|sf/s} cfwf/x¿nfO{ ckgfOPsf] kfO{G5 . h; cg';f/ g]kfndf ljBdfg hftLo, juL{o, ;dflhs, /fhgLlts, ;f“:s[lts, eflifs, ;fd'bflos, If]qut h:tf cg]s klxrfgx¿nfO{ Wofgdf /fVb} d'Vo cfwf/sf ¿kdf M hftLo÷;d'bfo, eflifs, ;f“:s[lts, ef}uf]lns÷If]qut lg/Gt/tf / P]ltxfl;s lg/Gt/tfnfO{ xfdLn] :jLsf/ ul/;s]sf 5f}+ . o;sf] ;fy} k|:tfljt k|b]zsf] ;fdYo{nfO{ klg plQs} Wofg lbg' kg]{ x'G5 . k|b]zx¿sf] cfly{s ;fdy{sf] ;Gbe{df cfly{s cGt/;DaGw / ;fdYo{tf, k"jf{wf/ ljsf;sf] cj:yf / ;Defjgf, k|fs[lts ;fwg / ;|f]tsf] pknJwtf / Kf|zf;lgs ;'udtfsf] laifodf xfdL ;xdt /x]sf 5f}+ . ;du|tfdf eGg' kbf{ g]kfndf /fHosf] k'g;{+/rgfsf] nflu M !_ If]qLo pTkL8gnfO{ ;dfKt kfg{ ;Sg] ;+/rgf, @_ ef}uf]lns Ps¿ktf jf lg/Gt/tf sfod /fVg], #_ ;dfg k|sf/sf hfltut ;3gtf jf cGt/cfj4tfsf] /Iff ug]{, $_ P]ltxfl;s tyf ;fd'bflos ljz]iftfdf hf]8 lbg], %_ ;f“:s[lts ;3gtfsf If]qnfO{ Ps} 7fp“df /fVg], ^_ Efflifs ;3gtfsf If]qx¿nfO{ Ps} 7fp“df /fVg] , &_ ;dfg k|sf/sf] pBdzLntf jf cfly{s s[ofsnfk / *_ k|zf;lgs ;'udtf d'Vo cfwf/ /xg] o; ;ldltn] lglZrt ul/;s]sf] 5 . t/ oL ;a dfGotf / :jLsfl/Psf] tYox¿sf] ljkl/t k|:tfljt k|b]zx¿sf] ;+Vof, ;Ldf+sg / gfds/0fsf] cg';"rL tof/ ul/Psf]n] dnfO{ cdfGo 5 . t;y{ of] km/s dt k]z u/]sf] 5' . wGojfb .





df= hok|sfz k|;fb u'Ktf
;b:o
/fHosf] k'g;{+/rgf tyf zlQmsf] af“8kmf“6 ;ldlt                        ldlt M @)^^÷!)÷&

Friday, June 05, 2009

The MJF Drama





MJF Will Emerge Stronger
I Give Madhav Nepal Six Months
Upendra Yadav Is Going To Lead The MJF In The New Government
The Army Issue Has To Be Discussed In The Parliament
MJF: No Harm Done
Upendra Yadav Should Be Leading The MJF Team In The New Government
MJF: Upendra Yadav Is The Leader
Prachanda's Offer To Yadav, Then To Koirala
MJF: That Other Winner Of The April 2008 Election
Prime Minister Upendra Yadav?
After Tharu Movement, Dalit, Muslim And Women's Movements
Unification Of Madhesi Parties
Madhesi Movement: Next Phase

In The News

Gachchhadar dubs expulsion unfortunate; says he does not want to divide party NepalNews he would make every effort to avert split in the party. ..... Gachchhadar also claimed that the decision to expel him was not taken by the central committee but by the political committee. ...... "The party should retract the decision," Gachchhadar said, "I never tried to divide the party in the past. I am not doing it now and will never do so." ...... Gachchhadar also said he would not quit the government.
MJF expels Gachchhadar, six other leaders; withdraws support to govt; split looms
Gachchhadar's appointment rocks party, govt Republica Sarat Singh Bhandari, Jitendra Dev, Ramsaroop Raya, Ramjanam Chaudhari, Upendra Jha and Ratneswor Lal Goit ....... “The appointment is unconstitutional as Article 38 of the Interim Constitution says that one can be appointed to the cabinet only on the basis of a political party,” said Yadav ....... “They want a split in MPRF to regain their lost position in the Tarai,” Yadav said ...... NC and UML had performed dismally while MPRF won a landslide in the Tarai during the Constituent Assembly election in April 2008...... “I want to keep the party intact. For that the party leadership should withdraw its action against the seven leaders.” ....... “Gachchhadar must first resign and create a trustworthy situation if they want the action withdrawn.” ...... “If the party leadership does not withdraw the action, it will invite an unfortunate situation in the party,” Gachchhadar warned. ....... Yadav also warned of disciplinary action against Constituent Assembly members supporting Gachchhadar if they do not return to the party´s establishment fold. ..... He claimed he enjoys the support of 28 out of 53 Constituent Assembly members. He accused the Gachchhadar faction of making CA members hostage at Bhaisepati and Satdobato ...... “If the Speaker refuses, we will surround the rostrum and not let parliament function,” Yadav said. .......... He indirectly regretted letting Gachchhadar and others, who were previously in the Nepali Congress and CPN-UML, join the MPRF. “They were rejected and expelled from the CPN-UML and Nepali Congress.” ....... Yadav announced a Madhes banda for Monday to protest what he said was a conspiracy against his party and Madhes. “This is just an announcement of war.” ..... Asked whether his party would forge a new alliance with the Maoists as an alternative to the government, he said, “The party now prefers a movement for rights to a power game.” ..... Jitendra Dev, a key leader in the Gachchhadar´s faction, claimed that the signatures of lawmakers Hari Narayan Yadav, Madhusudan Agrawal, Ram Bachan Yadav, Om Prakash Yadav, Tilak Rawal, Sandhya Dev and Asha Kumari Sardar might be fake. ........ When myrepublica.com contacted them, they said that they readily signed in favor of the central committee and the chairman. ..... Madhusudan Agrawal, Hari Narayan Yadav, Raj Lal Yadav and Sandhya Devi said that they were openly in favor of the party´s central committee and they thought the stance taken by the chairman was right. ....... Dr Rawal, who described himself as neutral in the dispute, said that though he initially supported Gachchhadar´s idea of joining the alliance led by NC and UML, he later could not support the leader´s stance to the extent of challenging the party central committee´s authority. ...... "I had initially supported Gachchhadar but that was not to ignore or belittle the importance and supremacy of the party´s central committee," he told myrepublica.com.
NC, UML yet to decide all portfolios They have agreed to allocate the Finance and Home Ministries to UML and Foreign Affairs and Defense to NC. ...... the parties had agreed to allocate six portfolios each to NC and UML, four to Madhesi People´s Rights Forum and two to Tarai Madhes Democratic Party. Ministries will also be allocated to the smaller parties. Altogether 350 lawmakers from 22 political parties had supported Madhav Kumar Nepal´s candidacy
फोरमको फुटसँगै बढेको चिन्ता र चुनौति MySansar




Reblog this post [with Zemanta]